25 februari 2014

Bezocht: Het Noordbrabants Museum - Het Verhaal van Brabant


De geschiedenis van Brabant wordt in de eerste plaats bewaard in de Citadel, door de archivarissen van het Brabants Historisch Informatie Centrum, maar wordt in de tweede plaats vooral verteld in het Gouvernementspaleis, dat wil zeggen Het Noordbrabants Museum, op wandelafstand van elkaar te vinden in hartje 's-Hertogenbosch.

Laatstgenoemd museum is kortgeleden na een grondige verbouwing heropend met speciale aandacht voor Het Verhaal van Brabant, voorwerpen en schilderijen vanaf de middeleeuwen, schatten waarachter bijzondere verhalen schuilen die samen zogezegd het verhaal van Brabant vertellen.

Lakenmarkt
Verfrissende momenten
Dat verhaal is natuurlijk niet het volledige verhaal, maar wordt verteld aan de hand van belangrijke momenten uit de geschiedenis van Brabant. Dat het hoe dan ook lastig is om zoveel geschiedenis in een enkele zaal te persen blijkt maar weer, terwijl de curatoren van Het Noordbrabants Museum hier toch een dappere poging toe hebben gewaagd.

Nadeel hiervan is nu dat de presentatie daardoor her en der behoorlijk krap is geworden. Het prachtige schilderij van de Lakenmarkt hangt bijvoorbeeld op slechts een armlengte afstand van een vitrine met allerlei andere bezienswaardige objecten. Bovendien midden in een doorgang tussen twee ruimten, waardoor ik eigenlijk nauwelijks de kans had om even rustig naar de vele details op het schilderij te kijken zonder steeds aan de kant te hoeven stappen. Krapte helaas ook bij het Vincent Van Gogh paviljoen. Het woord paviljoen doet dan wel een grote zaal vermoeden, maar de bedoelde ruimte is zo groot als mijn woonkamer en je mocht er maar met een man of tien tegelijk naar binnen. Jammer.

Ze kunnen bij Van Gogh alvast wat ruimte besparen door het bijbehorende verdiepingsscherm niet binnen maar bĂșiten het paviljoen te plaatsen, zodat de wachtenden daar alvast hun voordeel mee kunnen doen. Die zogenoemde verdiepingsschermen zijn namelijk echte aanraders. Niet alleen voor verdieping, maar vooral voor het verhaal zelf. Via deze schermen volg je namelijk een stuk sneller de rode draad van het verhaal dwars door alle momenten heen, zonder dat het je veel tijd kost. In het begin is de navigatie even wennen - qua usability zie ik wel enkele kleine verbetermogelijkheden - maar naderhand kun je niet meer zonder de korte introductietekstjes en achtergrondfilmpjes die deze schermen je bieden. Bovendien vind ik het zelf als verdieping inderdaad leuk om niet alleen iets te leren over een oud huis aan de Bossche Markt of een schilderij van Jeroen Bosch, maar ook over het onderzoek dat daar allemaal naar wordt verricht.

Vincent van Gogh paviljoen, met rechts een verdiepingsscherm

Zoals gezegd dus een verhaal dat bestaat uit momenten, met de nadruk op de wat oudere geschiedenis van Brabant en de geschiedenis van de stad 's-Hertogenbosch zelf. Die keuze lijkt me logisch en ook gebaseerd op de collectie die het museum al in huis had. De Tweede Wereldoorlog komt er dan ook bekaaid vanaf, terwijl de Slag van Lekkerbeetje ruim aandacht krijgt. Ook wel eens verfrissend trouwens, dat soort keuzes.

Waar zijn de archieven?
Juist omdat de twee erfgoedtempels waar de Brabantse geschiedenis vooral wordt bewaard, onderzocht en verteld op zo'n korte afstand van elkaar liggen, zou je verwachten dat er wat meer samenwerking was gezocht tussen die twee. Ik weet dat er op enig moment ook wel is gesproken over enige samenwerking op enige manier, maar aan Het Verhaal van Brabant is dat helaas (nog) niet af te zien.

Rood privilegeboek
In het algemeen spelen archiefstukken in dat verhaal nauwelijks een rol. Recht tegenover het schilderij van de Lakenmarkt ligt dan wel het Rood Privilegeboek (een bruikleen van het Stadsarchief 's-Hertogenbosch). In de Verkenner (een soort tentoonstellingsgidsje, dat zich vooral richt op de jeugdige bezoekers) staat dat het boek nu nog maar zelden wordt opengemaakt omdat de kans groot is dat het dan beschadigt. "Maar wat zou het leuk zijn, om er eens doorheen te bladeren. Wat zou er allemaal in staan?" Helaas zwijgt de vitrine daarover boekdelen en ook in het verdiepingsscherm kon ik er niet digitaal doorheen bladeren (of ik heb het gemist).

Ook valt enkele keren in de zaal het woord boedelbeschrijving, bijvoorbeeld bij een vitrine met daarin de huisraad van een middeleeuwse burger. Echter nog geen plaatje van een daadwerkelijke boedelbeschrijving. En zo vielen mij nog talloze mogelijkheden meer op om originele en bovendien aantrekkelijk ogende archiefstukken een plaatsje te geven in Het verhaal van Brabant. Of het nu criminele procesdossiers van het Bossche stadsarchief zijn of enkele van de prachtige kaarten van vestingwerken die het BHIC in de collectie heeft, niet te vergeten de archiefstukken rond Jeroen Bosch en de vorig jaar herkende brief van Vincent van Gogh, om maar wat te noemen. Kansen te over.

Ontdekstation over de middeleeuwse stad
Ontdekstations
Maar niet getreurd, want ook zonder archieven valt er nog voldoende te ontdekken. Ook op digitaal gebied trouwens. Als eerste voor de kinderen op enkele interactieve ontdekstations, een soort multitouchtables maar dan in ronde uitvoering, waarop je samen bijvoorbeeld een middeleeuwse stad kunt ontdekken. Erg goed vond ik ook de audiovisuele maquettes, zoals die van Bergen op Zoom. Niks geen moeizaam turen naar lampjes die her en der een huisje of een kerk doen oplichten. Integendeel, want tegen de achtergrond van deze maquette wordt in tekst, geluid en vooral beeld een uitleg gegeven over onder andere de rol van de markt en haven of de ontwikkeling van het stratenpatroon, terwijl je dit in de maquette zelf, die voorzien is van een volledig digitale ondergrond, prachtig ziet aangegeven en geanimeerd.

Vloeranimatie
Soms zijn ze trouwens ook wel doorgeschoten in het willen gebruiken van allerlei hippe dingen. De vloeranimatie vond ik bijvoorbeeld erg veel vorm en betrekkelijk weinig inhoud. Aan de andere kant leken veel kinderen en ook volwassenen het leuk te vinden. Ik vermoed echter dat het nieuwtje er bij zoiets snel af is en het gebrek aan echte functionaliteit in relatie tot de collectie en het verhaal zich dan dubbel hard doet gelden.

Daadwerkelijk functioneel zijn in mijn ogen vooral de meer eenvoudige middelen die zijn ingezet, zoals de videoschermen waarop bekende Brabo's objecten voorzien van commentaar en context, en de koptelefoons die her en der hangen, bijvoorbeeld om Brabantse mutsen in dialect te horen kletsen met elkaar. Allemaal ook niet te lang. Het Verhaal van Brabant wordt daarmee steeds in hapklare en vooral behapbare brokjes opgediend en eet daardoor lekker weg. Enig minpuntje zijn tot slot de allereenvoudigste hulpmiddelen: de tekstjes die tegen de vitrines aan zijn geplakt, zijn zeker in het wat donkere licht slecht leesbaar (en ze werden ook slecht gelezen).

Vertrouwd maar vernieuwd: maquette van 's-Hertogenbosch in 1794

Conclusie
Ondanks de wat krappe behuizing (en het gebrek aan archiefstukken) is Het Verhaal van Brabant in Het Noordbrabants Museum een kei dikke bezoektip tijdens een dagje of weekend 's-Hertogenbosch. Het museum is er een stuk aantrekkelijker mee geworden en dan heb ik de rest van de vernieuwde presentatie nog niet eens goed bekeken. Binnenkort zien ze ons daar dus beslist weer eens terug.

Gerelateerd
- Bezocht: Jheronimus Bosch Art Center
- Gelezen: Brabant, daar brandt nog licht
- Vincent van Gogh in je archief



Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.