18 juni 2012

Archiveren in Zuid-Soedan


Op 9 juli 2011 werd Zuid-Soedan, daarvoor een deel van Soedan, onafhankelijk. Het land kent zo'n acht miljoen inwoners, verdeeld over zeven verschillende etnische groepen. Rivaliteit en geweld tussen de verschillende stammen hebben ook na de onafhankelijkheid nog vele levens geëist.

Je zou denken dat ze in Zuid-Soedan wel andere problemen aan hun hoofd hebben, maar toch is men tegelijkertijd druk bezig met het verzamelen, ordenen en beschrijven van archieven en museale objecten. Uiteindelijk wordt zelfs gedacht aan een rondreizend museum -noem het een roadshow- langs alle verschillende delen van het land.

Zoals een regeringsvertegenwoordiger vertelt, is het land vooral een politieke eenheid, maar moeten de inwoners nu het gevoel krijgen dat er ook een gedeelde historie en cultuur is. En vooral: "We do not have correct understanding of each other."

Voor deze nieuwe natie zijn de archieven dus net zo van belang als nieuwe wegen, bruggen en scholen. Maar het is een race tegen de tijd en het klimaat. Als je het filmpje ziet, dan zie je de documenten voor je ogen verbleken in de zon...

Update 15 juli 2012
Vandaag las ik dat de betrekkingen tussen Soedan en Zuid-Soedan ietsjes zijn verbeterd alhoewel er nog steeds veel onenigheid is over de grenzen en de verdeling van olie-opbrengsten. Via een ander blog stuitte ik daarna op een artikel van vorige week op StarAfrica.com: Salvaging South Sudan's history from dust, termites

Daaruit blijkt dat juist die grensgeschillen ook de achtergrond vormen van het archiefproject waarover ik schreef:

The restoration project was originally funded to find maps showing Southern districts drawn up around Sudan's 1956 independence, to help solve outstanding issues of borders, contested territory and the sharing of oil wealth following South Sudan's split from the north.

En er is meer:

Archivists also hope historical records of internal conflicts over borders, cattle and grazing land will help resolve modern-day violence of the same type that kills thousands every year.
As people flock back to South Sudan following the years of war, these documents may also help to prove land ownership.
Onyalla's family won an age-old claim after he stumbled across 1955 information about his grandfather's inheritance from a leper cousin.

Het gaat dus niet alleen om cultuurhistorie, nationale identiteit en geschiedenislessen...

Aanbevolen leesvoer
- Waarheen, waarvoor?
- Er zit archief in je naam

13 opmerkingen:

  1. @Christian: Ik heb het idee dat de situatie hier minder erg is dan in een klimaat met een zeer hoge vochtigheid. Maar is dat wel zo? Is droge hitte zoals in Soedan minder erg dan vochtige hitte (denk aan Suriname voor de bouw van het Nationaal Archief daar) voor de stukken? Op internet vind ik daar niet echt een uitleg over, weet jij wat?

    BeantwoordenVerwijderen
  2. @Richard: Oei, behoud is niet echt mijn specialisme... Bij mijn weten is vochtigheid een stuk dodelijker voor papier dan hitte, maar het zit hem ook in schommelingen tussen warm en koud en zo.

    Ik zal eens zien of er geen mensen van kennis van zaken zijn, die willen reageren...

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Van collega Suir hoorde ik het volgende:
    "water/vocht is erger dan droog en te warm. allerlei microorganismen en plaagdieren voelen zich lekkerder / ontwikkelen zich sneller bij voldoende vocht en stoppen hun ontwikkeling bij droogte.
    Denk bijvoorbeeld aan de zgn Dode Zee rollen; kurkdroog en heet hebben eeuwen getrotseerd; ander bekend geval is archieven in de Gobiwoestijn."
    Er wordt nog gezocht naar nadere informatie over die Gobiwoestijn-archieven...

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Reactie van onze restauratie-expert Hasan Calimli; Volgens de Europese regels ligt de ideale temperatuur tussen de 16 en 20 graden. Daarboven kan schimmel ontstaan. Luchtvochtigheid ligt ideaal tussen de 50 en de 55%. Daar boven of onder ontstaan ook problemen, stof blijft bijvoorbeeld liggen. Daglicht is ook slecht, omdat dat invloed heeft op de temperatuur. Tenslotte moet lucht rond en onder de stukken kunnen circuleren.

    Ze zouden ook kunnen beginnen om die bende boeken op stapeltjes te leggen, of niet met zo'n schild in de stukken te prikken...

    mvg Jan van Kampenhout, Gemeentearchief Schiedam

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Dat drukt een mens weer even met de feiten op de neus dat de geschiedenis niet van iedere natie gelijkelijk wordt bewaard. Nou is een archief altijd maar een deel van "bewaarde werkelijkheid" omdat je besluit wat je er wél en wat je er niet in plaatst, maar toch .. Krijg jij kriebels om aan dit soort achterstallige werkzaamheden een steentje bij te dragen? Digitale archivaris in ontwikkelingshulp? ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ik bedacht me dat ik ooit bij het NA een boekje heb gekregen over schade aan archiefstukken. Na enig zoeken vond ik die Archives Damage Atlas (978.90.811592.3.4) met daarin gruwelijke foto's van vocht, schade door geweld (granaatscherven) en schadelijke dieren. Ook chemische schade door gedesintegreerde Sellotape. maar geen info over droge en natte hitte.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. De Archives Damage Atlas staat ook online

    http://en.nationaalarchief.nl/newsroom/news/english-version-of-archives-damage-atlas

    Te downloaden als pdf

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Vreemd dat niemand hier spreekt over digitaliseren als redmiddel: meervoudig simultaan bruikbaar, originele stukken in een goede ruimte en nooit meer aankomen... (nou ja nooit...)

    BeantwoordenVerwijderen
  9. @Anoniem Ik weet niet of het zo gek is dat niemand iets over digitalisering zegt. Aan de ene kant kleven er grote nadelen aan digitalisering: je hebt hardware, software en niet te vergeten heel veel stroom nodig om de archiefstukken te digitaliseren en daarna te raadplegen. Volgens mij is dat allemaal niet in grote hoeveelheden voor handen in Zuid-Soedan.
    Aan de andere kant - en dat is misschien nog wel belangrijker - gaat het in dit geval nadrukkelijk om de archiefstukken als artefacten. Het gaat - zoals ook uit het filmpje blijkt - om speren, gebruiksvoorwerpen, posters, overeenkomsten die voor iets groters staan dan de letterlijke inhoud van de archiefstukken. Digitalisering kan - voor zover digitalisering mogelijk is - de magie van de artefacten nooit reproduceren.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. @Richard: Mijn hulproep op Twitter heeft effect gehad, zie je wel. ;-)

    @Ingmar: Dank voor je antwoord! Via Twitter kwam Chido nog tot dezelfde conclusie, ook op basis van de aandacht die vochtbestrijding in enkele boekjes kreeg, veel méér dan bescherming tegen hitte/droogte. Dat laatste kan in bepaalde gevallen zelfs 'bevorderend' werken.

    @Jan: Met hartelijke dank aan Hasan! Die ideale condities, die ken ik wel. Maar ik vrees dat ze in Soedan daar op korte termijn nog niet aan kunnen voldoen... Verder zag het er in het filmpje inderdaad nog als een zooitje uit; het lijkt me in zulke situaties ook moeilijk om te bepalen waar precies aan te beginnen.

    @Marina: Wat archiefbeheer betreft leven we in Nederland, vergeleken bij veel andere landen, in een hemel (alhoewel er vanalles beter kan hoor). Kriebels krijg ik er niet van, eerlijk gezegd... Maar wie weet als de gelegenheid zich ooit nog eens voordoet om met dergelijke acties te helpen? Ik sluit het niet uit in ieder geval.

    @Tim: Dank voor de tip! De papieren versie heb ik ook in de kast staan; sommige plaatjes komen prima van pas tijdens lessen.

    @Anoniem: Het antwoord van Ingmar staat als een huis op jouw antwoord. Aanvullend: in het algemeen denk ik dat de mogelijkheden van digitalisering voor behoud te vaak te rooskleurig worden ingeschat. Voor beschikbaarstelling zijn ze (voor documenten; voor artefacten een stuk minder) uitstekend, misschien zelfs ongeëvenaard. Omdat in Soedan behoud en beschikbaarstelling beide nog niet goed zijn geregeld, is de meest pragmatische aanpak op dit moment veiligstellen van de originele documenten en artefacten, lijkt mij.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Beetje late reactie, maar het boek waar ik op twitter naar verwees is:
    A manual of tropical archivology (Indian Ocean International Historical Association, 1966)
    http://books.google.nl/books/about/A_manual_of_tropical_archivology.html?id=6TawAAAAIAAJ&redir_esc=y

    Interessant werkje.

    BeantwoordenVerwijderen
  12. @Chido: Dank voor je aanvulling. Een interessant werkje, maar voor de liefhebber, denk ik. ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Vandaag nog op wat extra informatie gestuit. Zie de update onderaan de blogpost.

    BeantwoordenVerwijderen

Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.