De vraag is alleen: wanneer?

In december 1983 maakte Louis Pirenne, voormalig rijksarchivaris in Noord-Brabant, bovenstaande "schets van de inrichting van het tweede gedeelte van de centrale hal zoals die er zal uitzien wanneer mettertijd de kaartsysteemladen zullen zijn vervangen door beeldschermen of terminals na invoering van de gegevens in een computer." Een paar tafels met computers (of 'terminals') op de plek waar het allereerst bomvol zou komen te staan met lange rijen grijze kaartenbakken; misschien ken je ze nog? Het tekeningetje werd overal met het nodige ongeloof ontvangen.

De restauratie (of beter herbouw) van de Bossche Citadel, het huidige onderkomen van het BHIC, was zelfs al in volle gang toen Pirenne een lijvig rapport moest schrijven over het nut van computers in een archiefdienst. De Rijksgebouwendienst vroeg zich namelijk ernstig af waar een archief eigenlijk computers voor nodig had. Maar uiteindelijk kwam er, na veel gesteggel, toch nog een extra gootje voor computerkabels te liggen, naast al geplande kabelgoten voor telefoon en elektra.

En veel sneller dan Pirenne ooit had kunnen voorzien, stond de Citadel enkele jaren na de opening inderdaad al vol computers. De kaartenbakken bleven trouwens ook nog lang staan in de hal, vooral omdat zowel archivarissen als bezoekers nog stevig moesten wennen aan het idee van weggooien daarvan.

Maar het ondenkbare werd werkelijkheid.

Weet je nog?
Aan dit kaartje en verhaal moet ik steeds denken als de vraag weer eens ergens opspeelt of al het papieren archief ooit volledig gescand en via internet toegankelijk zal zijn. Die vraag leefde tijdens de KVAN-dagen in 2011 en zal zeker ook weer worden gesteld tijdens de aanstaande KVAN-dagen, wanneer we volgende week gaan debatteren over de openingstijden van studiezalen (maandag 11 juni, 11.45 uur, zaal 4).

Een van de eerste discussies op Archief 2.0 ging over archiefwebsites 10 (inmiddels 15) jaar geleden. Niet meer dan digitale folders waren het, met her en der een verdwaalde database. Wie had toen voorspeld dat vandaag de dag in - ik pak maar even - Noord-Brabant zowat iedere archiefdienst alle aktes van de burgerlijke stand al geïndiceerd online heeft staan, naast de doop-, trouw- en begraafregisters en natuurlijk de bevolkingsregisters? Om nog maar te zwijgen over de vele notariële archieven en schepenprotocollen, alle fotocollecties, kaartenverzamelingen enzovoort...

En weten we nog hoe dat ging met email? Dat je elkaar op vrijdagmiddag vertwijfeld aankeek of iemand de 'E-Mail' die week wel had gecheckt? Hoe anders gaat dat nu? Op het BHIC kijken we elkaar op vrijdagmiddag wel eens op diezelfde manier vertwijfeld aan, maar dan met de vraag of iemand die enkele papieren brief in het postvakje die week wel heeft opgemerkt. En dan vergeet ik even dat het aantal emails inmiddels alweer aardig is bij- of zelfs ingehaald door online reacties, forumberichten en chats.

Kortom
Het ondenkbare wordt werkelijkheid. Sneller dan we denken, beter dan we ooit kunnen bedenken.

De vraag is dus niet óf al het papieren archief ooit volledig gescand en toegankelijk zal zijn. Maar alleen nog wannéér dat het geval zal zijn.

Misschien moeten we daar gewoon even aan wennen...?

Update
Zinnetje toegevoegd en spelfoutje gecorrigeerd.

Aanbevolen leesvoer
- Zijn archieven overbodig geworden?
- Monk: OCR voor oude handschriften?