Open Monumentendag 2013: Begraafplaats Orthen

Afgelopen zondag 15 september was het nog steeds Open Monumentendag in 's-Hertogenbosch. Traditioneel staat op zondag een fietstocht door het 'buitengebied' op het programma. Samen met Wilma bezocht ik in Orthen - waar we wonen - onder andere Fort Orthen en de San Salvatorkerk, en in Engelen de katholieke en de hervormde kerken. Aan Bokhoven kwamen we helaas niet meer toe. Dat laatste was vooral te danken aan een uitgelopen rondleiding over Begraafplaats Orthen (voorheen Groenendaal) maar daar hadden we beslist geen spijt van.

Dit kerkhof werd aangelegd in 1858 als opvolger van het kerkhof rond de welbekende Sint-Jan in het centrum van Den Bosch en de protestantse begraafplaats achter de Sint Josephstraat. Belangrijkste bouwwerk op de dodenakker is de Bisschopskapel, gebouwd in 1882 naar ontwerp van de restauratiearchitect van de Sint-Jan Lambert Hezenmans. Van Mgr. Zwijssen tot en met Bluyssen (overleden in augustus 2013) zijn alle bisschoppen van Den Bosch hier bijgezet, maar ook veel andere geestelijken. Op deze zondag konden bezoekers ook eens afdalen in de crypte, die overigens ook op dagen als Allerzielen toegankelijk is. Op de begraafplaats zelf zijn veel als monument beschermde grafmonumenten uit de late 19e en vroege 20e eeuw bewaard gebleven.

Een mooie, sfeervolle, goed bijgehouden begraafplaats, met bij iedere steen een bijzonder verhaal. Hieronder in foto's een korte impressie van het kerkhof. Kijk voor meer geschiedenis en foto's op de officiële website van de begraafplaats en op Reliwiki. Op Online Begraafplaatsen 3.0 vind je lijsten van personen en zerken.

In de crypte, met achterin boven in het midden het graf van Mgr. Bluyssen

Interieur van de neogotische grafkapel, waar we natuurlijk een kaarsje
opstaken bij Maria, vooraan in de kapel

Graven van Jan (links) en Lambert Hezenmans. Jan was historicus en
archivaris, Lambert, zijn acht jaar jongere broer, was restauratiearchitect

Misschien wel de mooiste laan op de begraafplaats

Het oudste, protestante deel van de begraafplaats ligt er wat overwoekerd
bij. Het gaat hier om koopgraven, die dus niet geruimd worden

Graf van de familie Dobbe uit 1903, in de vorm van een geplooid laken
met randversiering. Het groene mos doet het laken nog extra recht

De resten uit geruimde graven worden onder houten kisten tussen het
siergras op het ossuarium (knekelbewaarplaats) herbegraven

Tot slot een kaartje van de dit jaar door ons bezochte plaatsen, tenminste op zondag:

Gerelateerd leesvoer
- Grafsteen op locatie
- Open Monumentendag 2012 in Den Bosch: hoven, hofjes en binnenplaatsen

Grafstenen en crowdsourcing in het Eemland

De website Groenegraf.nl bevat het resultaat van voortdurend onderzoek naar de achtergrond van de personen begraven in Baarn. Naar die plaats trokken vanouds de rijke Amsterdammers om te rentenieren en hun laatste levensdagen te slijten. De site bevat onder meer foto's en films, maar ook kranten, verhalen en nog veel meer. Een zéér uitgebreide website!

Maar het begon allemaal met de index van begraafplaatsen. Via de zoekmachine zijn de gegevens van bijna 20.000 personen te vinden die in het Eemland begraven zijn. Die gegevens zijn grotendeels door vader Eric en zoon Marlon van der Ent overgetypt van foto's die ze op diverse begraafplaatsen in Baarn en omgeving hadden gemaakt. Ze hebben echter nog duizenden foto's klaarliggen.

Met als motto Samen gaat sneller, helpt u ons mee? zijn ze nu hun eigen crowdsourcingsproject gestart. Je gaat naar de site, krijgt een foto van een grafsteen met daarnaast een invultabel, en je typt gewoon over wat je op de foto ziet.

Even opletten om welke persoon het precies gaat en natuurlijk is het allemaal geen gelikte software. Maar het werkt prima en binnen enkele weken zijn al honderden grafstenen door bezoekers van de site geïndexeerd. Vader en zoon moeten dus weer op pad om nieuwe foto's te maken! Ik vind het mooi.

En wat ik van dit soort particuliere initiatieven nou altijd zo aardig vind, is dat ze uitdagingen zien waar archiefdiensten alleen maar bezwaren, problemen of regels zien. Bijvoorbeeld in het aanvullen van de index met gegevens die helemaal niet op de grafstenen staan:

Sommige gegevens, zoals voornaam, tussenvoegsel, achternaam, geboortedatum, overlijdensdatum, kunt u vaak op het grafmonument vinden. Andere gegevens, zoals beroep, namen van ouders, geboorteplaats, vaak niet. Soms kunnen die gegevens via andere bronnen achterhaald worden, zoals via www.genlias.nl of www.archiefeemland.nl. Wij dagen u uit om de gegevens zo compleet mogelijk te krijgen, maar vult u alleen de gegevens in waarvan u overtuigd bent dat ze juist zijn. Bij twijfel, niet invullen.

Héérlijk eenvoudig!

Als nou iedere lezer van dit blog eens vijf grafstenen indexeert, dan steunen we met z'n allen zo'n mooi initiatief: inkloppen maar!

Volg de weblog van Groenegraf.nl voor meer informatie over deze en andere projecten.

Afbeelding: begrafenis van de 100-jarige Nicolaas Hornsveld, overleden in 1936

Gerelateerd
- Grafsteen op locatie

Grafsteen op locatie

Begraafplaats Orthen, bij mij bijna om de hoek, is voor zo'n achttienduizend mensen hun laatste rustplaats geworden. Iedere mens met een eigen verhaal. Het Brabants Dagblad haalt de komende tijd samen met nabestaanden herinneringen op aan die mensen en hun verhalen.

Vorige week tipte Peter Miebies (@ngv_genealogie) mij via chat twee digitale varianten daarop: RestingSpot en BillionGraves.

RestingSpot is nieuw en richt zich op de individuele verhalen. Bij iedere grafsteen kan een online profiel worden aangemaakt en dit profiel kan zo voor iedereen een digitale herinneringsplek worden:

When a location is added to the RestingSpot website, users can bring life to the individual in that person's online profile by sharing memories, posting photos and videos, leaving messages and connecting family or friends to the loved one. These profiles also honor the character of each individual through biography and personality pages where users can incorporate anything from professional history to personal interests in their memory.

Hier een interview met de bedenkers van RestingSpot. Er is ook al een business model voorhanden: denk aan bloemisten die namens jou een bloemetje bezorgen bij het graf in kwestie.

BillionGraves richt zich niet zozeer op individuele verhalen, maar op een database met alle persoonsgegevens van de begravenen:

We hope to provide an expansive family history database for records and images from the world’s cemeteries - but it’s not something we can do alone. We need you to help us by collecting images from your local cemeteries and transcribing the information those headstone images provide.

Dit is dus zoiets als de Nederlandse (crowdsourcings)initiatieven Graftombe.nl en Online Begraafplaatsen 3.0. Op die laatste is Begraafplaats Orthen trouwens al te vinden. En interessanter nog: er worden ook zerken vermeld die inmiddels zijn verwijderd. Belangrijke bronnen voor genealogen.

Wat de eerstgenoemde twee sites dan weer wat moderner maakt, is de beschikbaarheid van apps voor je mobieltje (iPhone en Android). Hoe dan ook: mooie initiatieven!

Terzijde: in The Seattle Times kon je al eerder lezen over hoe QR-codes op grafstenen je toegang geven tot soortgelijke online profielen van overledenen. In Japan hebben ze dat al sinds 2008.