31 augustus 2010

Waarheen, waarvoor? #awb10


Ieder jaar wordt afwisselend in Noord-Brabant en Vlaanderen de Brabantse Archivarissendag gehouden, een gezamenlijke studie- en gezelligheidsdag voor archiefbroeders uit alle dorpen ende steeden die ooit deel uitmaakten van het grote hertogdom Brabant. Maar wat het thema ook is, na iedere aflevering keer ik met hetzelfde gevoel huiswaarts: wat hebben we het in Nederland toch goed. Wat dat betreft is zo'n Brabantse Archivarissendag simpelweg een jaarlijks lesje in tevredenheid.

Bewustwording
En ziedaar ook zo ongeveer de reden om deel te nemen aan het internationale congres Archives without Borders, dat gisteren en vandaag plaatsheeft in Den Haag, waar toepasselijk is gekozen voor het Vredespaleis als plek om met z'n allen bij elkaar te komen. Bewustwording van het feit dat het vak van archivaris méér is dan de dingen waar ik me dagelijks mee onderhoud en dat in andere landen vaak hele andere thema's centraal staan in de uitoefening van ons beroep.

Mario H. Ramírez (USA) vertelde over de schaarste aan primaire bronnen betreffende het gewelddadige verleden van El Salvador, over dat de inhoud van archieven feitelijk bepaald is en wordt door de machthebbers. Niet iedereen heeft gelijke toegang tot die bronnen en het verhaal van slachtoffers van de burgeroorlog wordt slechts moeizaam verteld. Wat is de rol daarin van de archivaris?

Karsten Kuehnel (Duitsland) legde uit hoe al tijdens de Tweede Wereldoorlog de International Tracing Service ontstond als een met het front meeschuivende bureaudienst. Het is tegenwoordig hèt centrum voor iedereen die nog steeds op zoek is naar vermiste kinderen en ouders. Familieleden die zelfs tot op de dag van vandaag nog worden teruggevonden, door gebruik te maken van een ongekende hoeveelheid van miljoenen bijeengebrachte persoonsgegevens.

Trudy Huskamp Peterson (USA) bracht naar voren hoe in een soort van neo-koloniale samenwerking tussen onderzoeksinstellingen in het westen en archiefinstellingen in Afrika, Azië en Zuid-Amerika, deze laatsten eigenlijk noodgedwongen meewerken aan projecten die uiteindelijk zelfs de gronden onder hun eigen bestaan afgraven. Over hoe door het inpikken van de informatie tenslotte het beheer van de informatiedrager in gevaar komt.

Erfgoed
En daar zit ik dan. Dagelijks in de weer met het zoeken naar antwoorden op vragen als: hoe kunnen we het mensen zo makkelijk mogelijk maken om verhaaltjes over hun bolderkar en hobbelpaard te uploaden naar onze website? En breinbrekers als: op welke manier kunnen we onze digitale ansichtkaarten en andere kiekjes nog beter doorklikbaar maken? Ik chargeer.

Erfgoed. Gestimuleerd dan wel gedwongen door boven en beneden is dit de laatste jaren het toverwoord geworden, dat de oorspronkelijke functie van archieven volledig naar de achtergrond heeft gedrukt: het archief voor de recht- en bewijszoekende burger, archiefstukken als fundamenten van een goed functionerende democratie.

De kracht van het E-woord lijkt soms dermate sterk, dat die paar recht- en bewijszoekende burgers zo nu en dan zelfs als hinderlijk worden ervaren. Ze snoepen met die ene vaak complexe vraag immers een flinke hap uit de tijd die je beschikbaar hebt om het archief als lekker erfgoed aan de man te brengen. De snacker moet gevoed, de massa bereikt.

Heroriëntatie
Gisteren stapte ik de borrelvloer op met in mijn hoofd een heroriëntatie op de uitoefening van mijn beroep. De komende jaren voorzien vele collega's een (beleids)verandering in het aankijken tegen archieven: van archief als erfgoed terug naar archief als (verantwoordings)informatie. Openbaar maken wordt bijvoorbeeld weer belangrijker dan hapklaar maken.

Ik ben er nog niet uit. Het is eigenlijk nog te vroeg om deze blogpost te typen. Maar waar we de laatste jaren ons bestaansrecht proberen aan te tonen door de macht van het getal - de getallen van een groot en divers publiek - moeten we de komende jaren dat bestaansrecht misschien beter proberen aan te tonen door de wèrkelijke kracht van archieven in te zetten: als een van de peilers waarop een democratie functioneert. Juist dat maakt archieven ook uniek en geeft ze hun ware betekenis.

Nou goed, ik ben er dus nog niet uit, ik denk er nog over na. Misschien dat deze blogpost in de komende dagen - als mijn gedachten wat rijpen - nog enigszins wordt herschreven. Maar het bovenstaande moest al even op pixel.

Plaatje

8 opmerkingen:

  1. Bedankt Christian voor je verslag.

    Ik snapt alleen je passage over Huskamp Peterson niet helemaal. Bedoelt zij dat door tal van (digitaliserings)projecten van westerse erfgoed en archiefinstellingen Afrika, Azië en Zuid-Amerika als het ware qua documenten worden afgegraven?

    Ik zie die ontwikkeling zich ook aftekenen, erfgoed raakt langzaam uit en informatie meer en meer in.

    Ik ben benieuwd hoe dat kwartje uiteindelijk gaat vallen en welke implicaties dit dan ook zal gaan hebben hoe je je zelf organiseert. Waar leg je dan prioriteiten? Wat is dan het belang van bijvoorbeeld tentoonstellingen, educatie of juist van ontsluiting? Al met al leuk dat je hiermee voorzichtig het eerste schot voor de boeg lost. De tijd zal het leren en wat hebben we het inderdaad best goed ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik denk zeker niet dat het te vroeg is voor je blogpost. Samen met de tweets #awb10 geeft het een indruk van wat er gezegd wordt. Dat alleen al is het waard om te vermelden, want alles wat gezegd wordt en gedachten die onder woorden gebracht worden zijn een aanzet tot nadenken. En nadenken over je vak kun je niet genoeg doen ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  3. @Christian

    Bedankt voor het delen van je ervaringen en gedachten.

    De passage over Huskamp Peterson is mij ook niet helemaal duidelijk, kun je daar een voorbeeld bij geven van hoe dat werkt?

    Je huidige blogpost is wat mij betreft prima zo, geeft voer voor overdenking en relativering van wat ons bezighoudt.

    Je kunt in plaats van deze blogpost aan te passen overwegen om een nieuwe blogpost te typen waarin je nog eens terugkomt op de doelgroepen recht- en bewijszoekende burger versus fun-grasduiner.

    Mijn eerste gedachte daarbij is dat dat geen tegenstelling hoeft te zijn, ze sluiten elkaar niet uit. Wel is het zo dat je je tijd en geld maar één keer kunt besteden, en je dus soms keuzes moet maken. En dan is het goed om mee te nemen wat de impact voor de klant is van wat die zoekt; En dat is voor een recht- en bewijszoekende burger vaak veel groter dan voor een grasduiner (ik laat hier de smeuïge voorbeelden bewust even weg, iedereen kan die er zelf wel bij verzinnen, denk ik).

    Tot zover voor nu, wellicht later meer.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. De passage van Trudy Huskamp Peterson (USA) begrijp ik ook niet. En deze is juist in relatie tot de activiteiten van het IISG misschien interessant. Kan je het verduidelijken? En weet je of ergens samenvattingen van de lezingen te vinden zijn?

    BeantwoordenVerwijderen
  5. @Tim, Albert, Sabine, ...:
    Ik schrijf er vandaag/morgen nog een bericht over op Archief 2.0 (vandaag nog even volgen wat er hier verteld wordt). Misschien dat we daar verder over kunnen doorbomen.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Dag, ik begrijp de bijdrage van Trudy Huskamp Peterson eigenlijk wel. De westerse wereld heeft zo zijn eigen manier van omgaan met erfgoed. Zodra elders een praktijk wordt waargenomen die niet aan die manier voldoet (bijvoorbeeld opslag van documenten in een golfplaten schuurtje bij 40 graden en 99 procent vochtigheid) zal men direct willen ingrijpen. Zo van: "Laat ons dat maar even gauw scannen, dan is het veilig" (ik chargeer uiteraard ook). Maar de lokale archiefinstellingen voelen zich toch wel een beetje in de hoek gedrukt.
    Op meer vlakken is er een tegenstelling tussen het denken in onze westerse wereld en "de andere regio's op aarde". Lees bijvoorbeeld:
    http://www.automatiseringgids.nl/artikelen/2010/23/de-zoektocht-naar--kennissen.aspx

    BeantwoordenVerwijderen
  7. @Tom
    Graag, ik zie het dan vanzelf langskomen in de RSS.
    Groet, Albert

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Bedankt allemaal voor jullie reacties!

    @Tim @Albert @Sabine: Ik wil nog een goed verslag aan de keynote van Huskamp Peterson wijden, maar zal even afwachten waar Tom mee komt. Waar het op neerkomt is dat Westerse (onderzoeks)instellingen archiefdocumenten van deze landen digitaliseren en online plaatsen op eigen websites, maar daardoor het gebruik van de documenten in die landen zelf natuurlijk verminderen. De archivarissen aldaar - die het toch al niet makkelijk hebben - kunnen dus steeds moeilijker het gebruik van hun archieven aantonen, waardoor hun bestaansrecht in gevaar komt. Voor het Westen is daar geen oog voor. Dat in het kort - wacht het verslag even af, dan zal het duidelijker worden.

    @Tim: Hoe dit verdergaat, dat weet ik ook niet. Vooralsnog is het een proces van bewustwording en dat is al erg waardevol. Nu keren we met z'n allen weer terug in onze vertrouwde, veilige erfgoedomgeving... ;-) Zoals je zegt: de tijd zal het leren.

    @Wat Van Waarden Is: Zo is dat! Vandaar dat ik al tijdens het congres deze blogpost wilde maken. Dan deelt ie nog mee in het gedachtenproces van de deelnemers (wat ook wel bleek tijdens de tweede congresdag).

    @Albert: Als ik een bestaande post aanpas, gaat het meestal om de herformulering van een zin of iets dergelijks. Inhoudelijke aanvullingen zet ik altijd in 'updates' of 'nabranders' en als ze wat uitgebreider zijn komt er een aparte post van. Waarschijnlijk verandert er aan bovenstaande post geen punt of komma meer... haha!

    En je hebt helemaal gelijk wat die doelgroepen betreft: het sluit elkaar niet uit, maar de limiet aan middelen sluit wel uit dat je het allebei helemaal goed kunt doen. Keuzes maken dus, en ik verwacht dat die in de komende jaren een andere uitkomst gaan hebben. Je ziet daar de eerste tekenen al van.

    @Sabine: Er komen 'proceedings' online, dus dat houd ik in de gaten voor je. Ze zullen dat ook via de congreswebsite wel laten weten, verwacht ik.

    BeantwoordenVerwijderen

Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.