15 juni 2010

Fundamenteel veranderen in twee dagen #kvan10


Afgelopen maandag en dinsdag 14 en 15 juni vonden de jaarlijkse KVAN-dagen plaats, dit keer in het Limburgse Rolduc, waar we in alle rust konden mijmeren over veranderingen in ons vakgebied en vooral in onszelf. Twee mooie dagen, niet alleen vanwege het schitterende weer en het goede resultaat van het Nederlands voetbalelftal, maar ook door de vele interessante lezingen, presentaties, discussies en gesprekken.

Voor het eerst werd er ook druk getweet door archivarissen en zodoende waren de beide dagen ook voor niet-deelnemers enigszins te volgen. Na de eerste dag hield ik dat tweeten zelf overigens weer voor gezien, omdat ik net iets te vaak onbewust via Duitse netwerken online bleek.

Archief en geheugen
Voorafgaande het officiële programma hield onze Archief 2.0-community een heuse pre-conference, maar daarover later veel meer op Archief 2.0 zelf. Douwe Draaisma trapte vervolgens af met de eerste keynote. Hij ging in op de relatie tussen archieven en herinneringen aan de hand van de Hongaarse romanschrijver Péter EsterHázy. Die werd een paar jaar geleden namelijk enorm geconfronteerd met zijn eigen geheugen toen hij dossiers uit het archief van de geheime dienst in Boedapest in kon zien.

Draaisma merkte op dat de mens de vaardigheid om actief te vergeten ontbeert. Soms is dat onhandig. Verder vindt hij de voortdurende vergelijking van archief met geheugen ongelukkig. Daarvoor zijn er te veel directe verschillen. Wel bieden persoonlijke herinneringen soms onmisbare achtergrondinformatie (context?) bij archieven. Soms heb je dus herinneringen nodig om archieven te begrijpen, soms veranderen je herinneringen ook de betekenis van archieven.

Intrigerend verhaal, dat verder lezen daarover zeker rechtvaardigt.

Hierna volgden enkele parallelsessies, waaronder ook de eerste van drie onder de vlag van Archief 2.0. Een handvol Zeeuwen (Hanneke, Lineke en Poulus) vertelde tijdens die sessie over wat de cursus 23 Archiefdingen had gedaan met hun organisatie en met henzelf. Belangrijkste conclusie was dat de cursus de investering (van vooral tijd) meer dan waard is. En die conclusie kan ik natuurlijk alleen maar onderschrijven en benadrukken.

Portal overkill
Tijdens de tweede sessie waarbij ik aanwezig was liet Annemieke van Bockxmeer van het NIOD een kloek aantal websites de revue passeren. Schitterende initiatieven als Beeldbank WO2, Wegwijzer Archieven WO2, Onderzoeksgids Oorlogsgetroffenen WO2, Oorlog in Blik (nog in aanbouw) en nog enkele andere sites waarvan de slides ontbraken en/of me de namen even zijn ontglipt. Ondanks uitleg over waarom er steeds een nieuwe website gebouwd moest worden - had te maken met verschillende subsidiewegen waarbij desondanks voortschrijdend inzicht niet meer tot gewijzigd voortschrijden kon leiden - kwam vanuit de zaal terecht de vraag of we niet een soort digitale overkill aan het realiseren zijn.

De enig overgebleven vraag is eigenlijk: wanneer wordt er een portal voor al deze portals gebouwd? Annemieke stelde: "Onderzoekers worden vanuit het materiaal bediend en niet vanuit de plaats waar het wordt bewaard" en verwees daarmee naar de huidige situatie, waarin materiaal over één onderwerp verspreid kan zijn opgeslagen over verschillende fysieke archiefinstellingen en locaties. Maar eigenlijk hebben we digitaal nu gewoon hetzelfde probleem gecreëerd, alleen niet met gebouwen, maar met websites. Aan de ene kant doen we alle mogelijke moeite om zoekfuncties te realiseren waarmee we klanten in één keer door alles laten zoeken, terwijl we aan de andere kant net zo vrolijk de ene nieuwe portal of database na de andere lanceren. Dweilen met de kraan open dus.

Ook sterkte deze presentatie me in het idee dat er iets mis is met de manier waarop wij projecten (laten) subsidiëren. Het lijkt wel alsof je geen subsidie krijgt als er niet een nieuwe portal met eigen huisstijl, dito logo enzovoort aan vastzit. Vaak is dat trouwens op zich al fout, om iets als project te beginnen, want voor je het weet houdt met de subisie ook het project ineens op. Een onderwerp dat ook tijdens de tweede dag aan bod kwam, toen Sigfried Janzing en Frans Hoving een discussie leidden (die eigenlijk over iets anders zou gaan, dacht ik).

Kleuren
De tweede dag begon met een humorvol en herkenbaar verhaal van Léon de Caluwé over mensen, planeten, kleuren en veranderen. Zorg er vooral voor dat je je bewust bent van je eigen planetaire afkomst en de specifieke karaktertrekken die daarbij horen. En zorg er vervolgens voor dat je voor specifieke taken een beroep doet op specifieke planeetbewoners. Je kleur maakt nogal een verschil, zeker in de onderlinge communicatie.

Verder ontging het me een beetje, maar de rest van de dag kwam iedereen steeds weer op de kleuren van zichzelf en van anderen terug, dus daarmee lijkt me deze tweede keynote prima geslaagd.

Niks gaat vanzelf
Samen met Astrid de Beer (over Geboren in 1809) en Wouter Damen (over Mapit1418) orgeniseerde ik - volgens anderen trouwens behoorlijk rood - een sessie over gebruikersparticipatie, interactie, het kietelen van klanten en zo meer. Beschikbaarstellen van een hippe website is niet genoeg om gebruikers in beweging te krijgen. Je zult aan communitymanagement moeten doen. Hard en doordacht werken zal vervolgens worden beloond, zoals de resultaten van de drie besproken projecten duidelijk lieten zien.



In een van de laatste parallelsessies sloot Ingmar Koch af met zijn verwarringsessie over Archiveren 2.0. Hetzelfde verhaal hield hij al eens eerder, maar ondertussen had hij zijn voorbeelden nog wat extra aangescherpt. Ingmar stelde slechts de vragen en zaaide verwarring, antwoorden had hij niet. En de zaal ook niet, alhoewel enkelen daar in het begin nog goede hoop op hadden. Helaas, er is iets fundamenteels veranderd. We moeten niet meer denken in A4'tjes - het document is (bijna) dood - en hoe het dan verder moet, da's nog even lastig. Maar volgens Ingmar is het grootste risico in ieder geval alvast om over die vraag níet na te denken. Ophouden met te denken dat we het antwoord al weten dus, want we weten de juiste vragen nog niet eens...

Ingmars presentatie staat nergens, maar alle bouwstenen daarvoor zijn op deze plek in slides verzameld.

Tot slot iets tussendoor
Tussen al het sessiegeweld door werd nog de F.J. Duparcprijs uitgereikt aan Julia Romijn-Wixley en Aron de Vries voor hun scriptie Eigentijdse Toegankelijkheid. Rekening houden met competenties van archiefgebruikers, werd het tiende jaarboek van de SAP gepresenteerd - waarin onder meer een fikse bijdrage van een Archief 2.0-auteurscollectief - en tot slot werd tijdens een donkergeel moment een papieren (!) document ondertekend dat het startschot vormde voor Gemeenschappelijke e-Depot voorzieningen en services. "Wat heeft dat allemaal wel niet gekost en had dat niet al veel eerder gekund?" Maar uiteindelijk is het desondanks goed dat er veel geel volk bij betrokken is, want het benodigde geld moet - zo begreep ik later - allemaal nog bij elkaar gelobbyd worden. Evenwel goed voor het archiefwezen dat deze stap is gezet.

En goed voor datzelfde archiefwezen dat deze KVAN-dagen zijn geweest. Het waren twee bijzondere dagen. Excuses aan iedereen die ik graag nog had gesproken, maar waar het niet meer van kwam - ik ga dat gemis aan contact online goedmaken - en grote complimenten aan de organisatie van deze beide dagen. Niks meer aan veranderen! ;-)

Nu eerst maar eens aan de slag met de uitgedeelde fundamentjes van Lego. Daar zullen we eens iets creatiefs mee gaan doen!

Plaatje

5 opmerkingen:

  1. "... het idee dat er iets mis is met de manier waarop wij projecten (laten) subsidiëren. Het lijkt wel alsof je geen subsidie krijgt als er niet een nieuwe portal met eigen huisstijl, dito logo enzovoort aan vastzit."
    De spijker op z'n kop!

    Bedankt voor je verslag, al had ik via Twitter ook al het één en ander langs zien komen.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Heel erg herkenbaar:
    "Ondanks uitleg over waarom er steeds een nieuwe website gebouwd moest worden - had te maken met verschillende subsidiewegen waarbij desondanks voortschrijdend inzicht niet meer tot gewijzigd voortschrijden kon leiden - kwam vanuit de zaal terecht de vraag of we niet een soort digitale overkill aan het realiseren zijn."

    Het tegenstrijdige is dat deze portals ontstaan vanuit het goede uitgangspunt om "de krachten te bundelen en over de mueren heen te kijken", maar dat ze in de praktijk bijdragen aan verdere fragmentatie!

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Ik denk zomaar dat we donkergeel terug gaan lezen in het Archievenblad. Dat zou nog eens mooi zijn!

    Mooi verslag Chris, ik heb veel dezelfde sessies bijgewoond, dus ik kan het weten :)

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Christian, wat fijn om al een verslag te lezen. dank daarvoor. Weet ik ook een beetje wat in de sessie is besproken!

    BeantwoordenVerwijderen
  5. @Albert: Graag gedaan! En inderdaad is Twitter ook best een handig medium om flarden van het congres mee te krijgen. Fijn dat toch tenminste één iemand onze tweets heeft gevolgd - dat stimuleert om daarmee door te gaan.

    Trouwens, dat 'probleem' rond de manier van subsidiëren werd door meer mensen zo ervaren, proefde ik. Dus wie weet leidt dat nog eens tot veranderingen in beleid/criteria voor toekenning van subsidies.

    @Arjan: Helemaal mee eens. En aan de ene kant overstijgen ze ook echt wel instellingsgrenzen, maar aan de andere kant worden er net zo goed nieuwe grenzen ingesteld. En dan heb ik het nog niet eens over de wirwar aan url's!

    Wat doen we onszelf en - nog veel belangrijker - de klant eigenlijk aan hè, ondanks alle goede bedoelingen...

    @Luud: Over een maand of twee of zo zullen we het weten! ;-)

    @Erika: Da's altijd het nadeel van in de organisatie zitten. Je kunt nooit eens normaal het congres bijwonen! Des te meer: hulde aan jullie team, dat je dat voor de ons overhebt! :-)

    BeantwoordenVerwijderen

Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.