11 januari 2011

U gebruikt een internetbron: mag dat? #infokermis


Op Driekoningen blogde ik over mijn blog als studiebron. Aanleiding was dat ik zo weinig internetbronnen (blogposts, forumdraadjes enzovoort) tegenkom in de bronnenlijsten voor scripties van studenten die ik met enige regelmaat over de vloer krijg. Daarentegen zie ik opvallend vaak dezelfde, verouderde artikelen, rapporten en zo meer in die lijsten terugkomen, vaak ook uit dezelfde auteurskringen. Dat vind ik niet altijd vreemd, maar wel bij onderwerpen als sociale media, digitale dienstverlening en meer van dat fraais.

Op die blogpost kwamen voor mij onverwacht veel reacties, uit diverse hoeken ook. Iemand constateerde dat ik blijkbaar een hot topic had aangesneden. Aangezwengeld door Janneke zette de discussie zich even zo vrolijk in nóg bredere kring voort op Twitter. Tot mijn genoegen mengden zich daar ook enkele docenten tussen de tweets.

Tijd dus voor een blogkermis, vond Janneke, en na een lieve blik per tweet, waarin ik haar opvallend vond gesteund door Wilma, was ik plots gepromoveerd tot kermisexploitant. Een ouderwets gezellige kermis dan wel, met voor iedereen een gratis ritje in de draaimolen. Het thema luidt:

U gebruikt een internetbron: mag dat?
Ter inspiratie of rode lap kun je mijn oorspronkelijke blogpost nemen en de reacties die daarop volgden. Enkele vragen om het thema wat in te kaderen (maar houd je niet in om buiten de kaders te treden):

  • Herken je het probleem? Is er een probleem? In welke context word je er al dan niet mee geconfronteerd? Moeten we er actief iets aan doen? Of lost het uiteindelijk zichzelf wel op? 
  • Waarom komen we eigenlijk zo weinig internetbronnen tegen in bronnenlijsten? Mag het niet van docenten? Zijn die bronnen lastig te vinden (hoe vind je ze eigenlijk)? Of is de kwaliteit simpelweg onvoldoende? En voor wie dan? Hoe anders kun je eigenlijk de kwaliteit van een internetbron bepalen? Kortom: wat is het probleem?
  • En wat kunnen we eraan doen? Moet er een knop bij docenten om? Moeten studenten informatievaardiger worden? Moeten bloggers hun blog beter indexeren? Of moeten ze misschien maar gewoon meer boeken gaan schrijven? Kortom: wat is de oplossing?

Wat is een blogkermis?
Een blogkermis (of blog carnival) is een verzameling postings rond een thema met als doel een aantal bloggers bij elkaar te brengen. Iemand start een onderwerp, en daarop wordt door verschillende bloggers binnen een bepaalde tijd geantwoord in de vorm van een posting. Meestal met link naar die originele oproep, en na verloop van tijd worden de postings verzameld in een overzicht. (internetbron: nlbiblioblogs)

Hoe doe je mee?
  • Hop op de draaimolen en blog over het thema. Dat mag op je eigen weblog, maar natuurlijk ook op netwerken als Archief 2.0Bibliotheek 2.0 of waar je dan ook maar kunt bloggen.
  • Laat vervolgens onderaan deze oproep een reactie achter met daarin een link naar je blogpost of twitter de link voorzien van de hashtag #infokermis (want #blogkermis is al in gebruik). Allebei mag natuurlijk ook, mocht je het mij wat makkelijker willen maken.
  • De deadline voor het bloggen ligt op maandag 14 februari. Daarna zorg ik voor een overzicht van alle blogposts en een wrap up van alle meningen. Hopelijk komen die van alle kanten: informatieprofessionals, educatoren, studenten en andere kermisklanten. Zegt het voort!

Kortom: hop, hop, hop, hooop... meeeemaken, meeeebeleven! En drrrraaaaien maarrrr!!

25 opmerkingen:

  1. Jup, ik en Wilma; partners in crime ;-)

    Uit de twitterdiscussie waar je naar verwijst de blogpost waar @lalalalinder naar verwees:

    Lekker wikipediaen
    http://www.dejaap.nl/2010/05/lekker-wikipediaen/

    BeantwoordenVerwijderen
  2. @Christian: Als ik zelf docent zou zijn, zou ik een internetbron niet toestaan, omdat het niet gaat om een vast gegeven. Het is een fluitje van een cent om een internetpagina waar de ene dag een statement wordt geplaatst, de dag daarop te vullen met iets heel anders. Een student die een pagina als bron geeft, waar de stelling "het gras is groen" op staat, zal heel raar opkijken wanneer bij controle van zijn werkstuk de tekst "het gras is altijd rood" te voorschijn komt.
    Altijd verwijzen naar de originele bron is louter en alleen op internet niet te doen. Er moet wel iets vastliggen. Net zoals het niet slim is om allen scans van oude documenten te raadplegen. Want wat gebeurt er, als er vuiltjes op de scanplaat zitten en een naam als Muller wordt gescand als Müller?
    Maar ik wil jou de lol als spullebaas niet ontnemen, natuurlijk.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Het verwijzen naar online bronnen is ook aan de orde geweest in het Telstar project van de Engelse Open University. Zie onder andere de Telstar blog, http://www.open.ac.uk/blogs/telstar/2010/06/21/data-citation-and-referencing, geraadpleegd 11 januari 2011, 23:39 CET ;-) en een blogpost van Owen Stephens http://www.meanboyfriend.com/overdue_ideas/2009/06/quick-reference, geraadpleegd 11 januari 2011, 23:40 CET

    BeantwoordenVerwijderen
  4. @Richard:

    Een website die deugt als wetenschappelijke bron zal het uiteraard duidelijk kenbaar maken wanneer een artikel na publicatie nog is aangepast. Veel krantensites en blogs doen dat overigens ook.

    Daarnaast eisen docenten, Lukas zinspeelde daar al op, dat studenten bij onlinebronnen de datum van raadplegen vermelden. Als het goed is kun je dan via de Wayback Machine http://www.archive.org/web/web.php nog nagaan hoe het artikel er op die datum uitzag.

    Maar in principe heb je gelijk: een boek dat ergens op een plank stof ligt te verzamelen verandert niet meer, terwijl een website wel kan veranderen. Dat is zeker een minpunt van onlinebronnen, maar maakt ze nog niet onbruikbaar.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. @Richard: Lastig dat een tekst inderdaad gewijzigd zou kunnen worden. Maar dat is natuurlijk technisch op te lossen, zoals wiki's al laten zien. Versiebeheer is daar een van de kerngedachtes achter het systeem. In veel andere gevallen worden, zoals maarten al zegt, vaak zowel een publicatiedatum als een datum van laatste wijziging getoond. Samen met het opnemen van een datum van raadplegen van de internetbron (in je bronnenlijst) voorkomt dat ook al wat verwarring.

    @Lukas: Goed om hier een aantal links te verzamelen. Ik vond zelf nog een aardig artikel over het systeem van peer-review: Neue Wege im Peer Review (tip via Archivalia).

    @Maarten: Vooral met je laatste woorden ben ik het eens (met de rest ook, maar die laatste woorden vatten een en ander zo mooi samen) en het werkt ook de andere kant op: een boek dat ergens op een plank stof ligt te verzamelen verandert niet meer. Dat is zeker een minpunt van offlinebronnen (lees: veroudert), maar maakt ze nog niet onbruikbaar.

    Met andere woorden: de zwakte van de ene bron is de kracht van de andere bron, en andersom.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ik begrijp Richards gedachtengang niet. Dat gebeurt in de papieren wereld toch ook? Ik heb in een inspectierapport ook wel eens verwezen naar stukken die een jaar later verdwenen waren, omdat DIV de vernietigingslijst netjes had toegepast. Dat kan heel vervelend zijn, want de nasleep van zo'n inspectie kan járen duren. Daarom maakte ik dan ook altijd kopieën van dit soort stukken, die ik - inclusief metadata - als bewijs in het rapport of tenminste het dossier toevoegde.

    En dat kan natuurlijk ook met websites. De student legt de site zelf vast of regelt een trusted third party om dat te doen. Hoe je dat doet, is een kwestie van kwaliteitseisen afspreken. En dat is iets waar de onderwijsinstellingen mee zouden kunnen helpen, ipv alleen maar op de rem te trappen.
    Dit werkt overigens vooral bij tekst- en audiovisuele bestanden. Met databases wordt het een stuk ingewikkelder. Ik vermoed echter dat we het hier vooral over de eerste twee hebben.

    Eigenlijk doet de KB dat al, nu nog op relatief kleine schaal.

    De gedachte dat alles op papier voor eeuwig vast staat is naïef en gaat uit van archiefdiensten en UB's als enige bronbewaarders.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Joost Geraets attendeerde me op de volgende twee blogposts:
    - Martijn van den Berg, De verleiding van internet
    - Wilfred Rubens, Een boek heeft geen Ctrl-F toets

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Zucht.. een nieuwe poging dan maar:

    #infokermis U gebruikt een blogpost: mag dat?
    Zie: http://fmglibrary.blogspot.com/2011/02/infokermis-u-gebruikt-een-internetbron.html

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Bij het schrijven van beroepsproducten vind ik (docent HRM) het belangrijk dat actueel en relevant materiaal wordt gebruikt en op een correcte manier wordt verantwoord. Wat mij betreft vallen internetbronnen daaronder. Ook een vluchtige discussie als deze, tweets of blogs. Liever gebruikt, dan niets geleerd. Liever verantwoord, dan gebruikt onder eigen naam. Essentieel blijft natuurlijk dat de student het materiaal verwerkt. Niet alleen maar benoemt of beschrijft.
    Wat ik wel lastig blijf vinden (bij citeren en beoordeling van citaat) is de correcte verwijzing. Datum is essentieel, maar hoe verwijs ik naar specifiek deze reactie op bovenstaande blog? En gebruik ik dan de naam die er staat, of probeer ik, zoals bij Twitter, de werkelijke persoonsnaam te achterhalen?

    BeantwoordenVerwijderen
  10. @M@school: Dank voor je reactie! Wat het citeren en het gebruik van een werkelijke naam betreft: hoe gebeurt dat nu als iemand een boek onder pseudoniem schrijft? Of hoe wordt een ingezonden brief in de krant geciteerd?

    Zou leuk zijn als je een blogpost schrijft waarin je je mening verder uitdiept, inclusief de 'beren' die je nog ziet op de weg.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Wilma vroeg me bij te dragen. Zou kunnen op de blog van festina (kamergenote), maar misschien kan het ook zo in een reactie.

    APA (6th) zegt: Cite the work of those individuals whose ideas, theories, or research have directly influenced your work. They may provide key backgroud information, support or dispute your thesis, or offer critical definitions or data.

    Volgens mij kan dat soort informatie ook in een blog staan en dan verwijs je er ook gewoon naar. Probleem is dan wel de traceerbaarheid en ontbreken van zekerheid over integriteit van een blog.

    Daarom zou ik voordat ik een blog zou gebruiken wel even nagaan of er niet een ander, meer permanent product van dezelfde auteur(s) is waarin de info staat (publicatie). Dan kun je beter die gebruiken. Zoals je ook vaak doet bij rapport (is de info ook niet in de vorm van een tijdschriftartikel gepubliceerd). Maar anders gewoon naar de blog verwijzen, lijkt me. APA 6th geeft ook een voorbeeld van een blogverwijzing in de referentielijst: nr. 76 op p. 215 (met screen name ipv author name!).

    American Psychological Association (2010). Publication manual of the American Psychological Association (6th ed.). Washington, DC: Author.

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Mijn bijdrage:

    #infokermis
    "U gebruikt een internetbron. Mag dat?
    http://weblogirma.blogspot.com/2011/02/u-gebruikt-een-internetbron-mag-dat.html

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Mijn blogpost staat hier.

    BeantwoordenVerwijderen
  14. #infokermis Het lijkt me het handigste om direct via deze website te reageren.

    Ik vind het totaal geen probleem om internetbronnen aan te halen. Het lijkt me tamelijk hooghartig om ervan uit te gaan dat gedrukte bronnen als enige autoriteitswaarde hebben. Gedrukte bronnen zijn weliswaar vaak gemaakt door wetenschappers en gebaseerd op grondig onderzoek, maar de resultaten hiervan kunnen ook fout zijn.

    Om een voorbeeld te geven: ook gezaghebbende traditionele (gedrukte) bronnen zoals de Encyclopædia Britannica bevatten aardig wat fouten: http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Errors_in_the_Encyclop%C3%A6dia_Britannica_that_have_been_corrected_in_Wikipedia

    Dat ik kies voor een link naar Wikipedia is niet toevallig, want ik vind dat deze online encyclopedie zich in de afgelopen jaren heeft bewezen als informatieverstrekker. Natuurlijk worden stukken vaak door één persoon geschreven, maar in de wetenschappelijke literatuur is dit ook regelmatig het geval. De stukken op internet kunnen aangepast worden, zeker die van Wikipedia, maar voor mij geldt de regel dat sprake moet zijn van een verwijzing naar bronnen, waardoor een tekst controleerbaar is. Dat is het enige criterium. En Wikipedia bevat veel noten. Het kan altijd meer, maar toch… Het lijkt me wel handig om altijd eerst nog een internetbron te zoeken die ‘dichter’ bij de wetenschap staat, zoals van een wetenschapper of een wetenschappelijk instituut, maar het hoeft van mij niet.

    Tijdens mijn studie geschiedenis zei een medestudent een keer tegen mij: ‘De hoogleraar baseert zich op een bepaalde bron en die zich vervolgens op een andere bron en die zich op nóg een andere. En uiteindelijk kom je terecht bij iemand die alles uit zijn duim heeft gezogen.’ Dat was en is natuurlijk een nogal boude uitspraak, maar ik vind wel dat er een kern van waarheid in zit. Kennis en wetenschap zijn gebouwd op paradigma’s, door de wetenschappelijke wereld (in meerderheid) geaccepteerde theorieën en opvattingen. Maar die veranderen ook weleens op basis van nieuwe inzichten. Zo kan en moet het ook gaan met de acceptatie van internetbronnen.

    In de wetenschappelijke wereld hoeft men niet bang te zijn voor de digitale wereld. In de nabije toekomst zal het boek steeds meer onder druk komen te staan als gevolg van de toenemende digitalisering en virtualisering. Meer en meer wetenschappers en niet-wetenschappers zullen via internet hun ideeën gaan verspreiden. Dat moeten we onder ogen zien en daar moeten we in meegaan.

    BeantwoordenVerwijderen
  15. In dit kader is het misschien aardig te wijzen op een docent op een middelbare school die onlangs het gebruik van internetbronnen besprak op zijn weblog (zonder te weten dat er een blogkermis over dit onderwerp was waarschijnlijk...).

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Op de valreep toch nog maar een bijdrage geschreven, beschikbaar als Google Doc: hier.
    Ik heb dat nu net geschreven, maar als jij dit leest is het misschien wel weer verdwenen, of gewijzigd.....

    BeantwoordenVerwijderen
  17. En hier staat die van mij: http://josvanhelvoort.blogspot.com/2011/02/infokermis-u-gebruikt-een-internetbron.html

    BeantwoordenVerwijderen
  18. Ik had die van mij er nog niet bijgezet :-) Bij deze
    http://www.jebibliotheek.nl/?p=1387

    BeantwoordenVerwijderen
  19. Waarschijnlijk als één van de laatste mijn bijdrage aan deze infokermis: http://leenlief.web-log.nl/blog/2011/02/mijn-bijdrage-aan-de-infokermis-u-gebruikt-een-internetbron-mag-dat.html

    BeantwoordenVerwijderen
  20. @Henk ("info"): Dank voor je bijdrage! Die tellen we maar gewoon als blogpost hè, lijkt me.

    @Festina Lente: Leuke post, vond ik. Dus ik had hem meteen even doorgetwitterd.

    @Lukas @Jos @Wilma @Leen: Allemaal bedankt voor jullie bijdragen! Jullie staan op de lijst om te worden samengevat... ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  21. Ja hoor, hij is weer eens te laat!

    http://duul58.blogspot.com/2011/02/ik-gebruik-een-internetbron-mag-dat.html

    BeantwoordenVerwijderen
  22. @Luud: We nemen hem nog mooi mee hoor. Bedankt voor je bijdrage!

    @Allen: Volgende week volgt de samenvatting/conclusie/evaluatie. Er zijn meer dan 20 bijdragen! :-)

    BeantwoordenVerwijderen

Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.