14 september 2011

Gelders Archief sluit wél deal met Mormonen


Waren de genealogen tot vandaag nog blij omdat het Zeeuws Archief (officieel) en het BHIC (officieus) géén deal met de Mormomen sluiten (en dus FamilySearch/Genver ongemoeid laten), vandaag zullen vooral Gelderse stamboomvorsers wat bedrukter zijn: op het weblog van directeur Fred van Kan valt namelijk te lezen dat het Gelders Archief wél een deal sluit:

Zonder hun inzet zou het voor ons onmogelijk zijn om binnen afzienbare tijd de akten digitaal beschikbaar te krijgen. We zullen dan ook een overeenkomst met hen sluiten.

Wat de overeenkomst precies inhoudt, dat weet ik niet, maar ik neem aan het uitruilen van scans (FamilySearch) en indexen (Gelders Archief). Die deal snap ik nog. Maar waarom moet het op zwart gaan van FamilySearch onderdeel uitmaken van deze deal? Blijkbaar vreest het Gelders Archief dat het zónder dat onderdeel van de overeenkomst met haar betaalde dienst het onderspit zal delven tegenover de gratis service van FamilySearch/Genver. Ze gaan dus niet uit van hun eigen kracht, en dat is in mijn ogen een zwak uitgangspunt. Jammer.

Interessant is echter ook het toekomstperspectief dat Fred schetst, gerelateerd aan het op termijn wél gratis aanbieden van de scans:

Het kosteloos aanbieden van scans past heel goed in de ontwikkeling die we met het Gelders Archief voor ogen hebben, waarbij we de bordjes op termijn zullen verwisselen. De studiezaal bestaat dan alleen virtueel, is 24/7 geopend, heeft een helpdesk gedurende een fors aantal uren per dag en biedt in principe alle informatie die we beschikbaar hebben. Voor zover stukken nog niet digitaal zijn, zal de virtuele bezoeker die onder bepaalde voorwaarden kosteloos online kunnen laten plaatsen. In ons gebouw kun je tegen die tijd nog wel ontvangen worden, maar daar zal toegang worden geheven. Het lijkt nog ver weg, maar de tijd gaat snel!

Het heffen van een toegangsprijs tot de fysieke studiezaal... Daar heb ik nog m'n bedenkingen bij. Maar knappe jongen als ik nu al zou weten waar we over pak-'m-beet 5, 10 of 15 jaar of langer of zo staan. De tijd gaat inderdaad snel. En dingen die nu heel normaal zijn, waren zo lang terug eveneens onvoorstelbaar. Scans online bijvoorbeeld, al dan niet betaald.

16 opmerkingen:

  1. Heeft er iemand al echt nagedacht over wat het recht op kosteloze raadpleging in de studiezalen straks betekent als er voornamelijk een 24/7 virtuele studiezaal is? In de huidige hybride situatie (fysieke naast virtuele studiezaal)kan geld gevraagd worden in de virtuele studiezaal, omdat het wettelijke recht op kosteloze raadpleging nog in de fysieke studiezaal geldend gemaakt kan worden. Maaqr dat wordt echt anders in de toekomst!

    BeantwoordenVerwijderen
  2. @Ketelaar: Interessante vraag, en volgens mij worden klanten er in de toekomst alleen maar beter van. Studiezalen zijn immers maar beperkt (en steeds beperkter) geopend, terwijl die virtuele studiezaal 24/7 geopend zal zijn (ware het niet dat niet alles een seconde na de aanvraag zal kunnen worden gedigitaliseerd).

    Op dit moment wordt het wettelijke recht op kosteloos kunnen raadplegen van archiefstukken afgedekt door de nog immer gratis studiezaaloptie. Online zijn de diensten op dit moment soms gratis, soms betaald. Volgens mij is het theoretisch nu al zo (alleen praktisch nog lang niet zo ver), dat als een archief morgen alles scant en gratis online zet, of via gratis scanning-on-demand dit zeg binnen een dag kan regelen, je dan voor studiezaalbezoek een prijs kunt gaan rekenen omdat de wettelijk verplichte kosteloze raadpleging online kan verlopen. (Ik laat niet-openbaar archief even buiten beschouwing - dit zou via een afgesloten online raadpleegruimte kunnen verlopen.)

    Er zitten ongetwijfeld haken en ogen aan. En ik voorzie dat het er voor de klant een lange tijd niet duidelijker op wordt, vooral omdat de manier van dienstverlenen tussen de verschillende archiefdiensten nóg sterker zal gaan verschillen.

    Mijn kennis van de Archiefwet is minder dan die van u, maar zoals ik het me herinner staat er in de wet dat kosteloos raadplegen mogelijk moet zijn. Niet dat dit via een studiezaal zou moeten lopen.

    Laat ik ook even buiten beschouwing dat de dienstverlening los van het beschikbaarstellen van archiefstukken nog hard aan ontwikkelen toe is. Ik denk bijvoorbeeld aan een chatservice - zoiets staat overal nog in de kinderschoenen. We zijn nog lang niet zo ver dat de complete 'studiezaalfunctie' een online alternatief heeft gekregen.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Enige punt is dan nog artikel 17, waar we het eerder ook al eens over hadden. Zo lang er papieren originelen zijn, zijn dat de archiefstukken die gratis ter beschikking gesteld zouden moeten worden. Dan lijkt me geld vragen voor studiezaalbezoek (en dus de mogelijkheid om naar originelen te kijken) problematisch)

    BeantwoordenVerwijderen
  4. @Ingmar: Pfrt, inspecteurs! ;-)

    Ik zie het nog niet zo snel gebeuren dat de hele depotinhoud voor substitutie in aanmerking komt... en een simpele wetswijziging om dit 'probleem' te omzeilen lijkt me onwenselijk. Het zou een een verschraling van het recht van de burger betekenen, als de kosteloze raadpleging wettelijk gedekt zou mogen worden door scans die niet zijn aangemerkt als origineel, tegenover nu, waar alleen het origineel (op papier of als scan) goed genoeg is.

    Kleine kink in de kabel dus. ;-) Bedankt voor de toevoeging!

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Nog een leuk artikel (uit [PDF] Reglement Dienstverlening 2011 - Regionaal Archief Leiden) voor de discussie in relatie tot het door Ingmar genoemde artikel 17:

    "art. 28 Alle stukken kunnen in origineel geraadpleegd worden, tenzij er een digitale kopie
    beschikbaar is."

    BeantwoordenVerwijderen
  6. @Bob: Ingmar weet het vast beter dan ik, maar dat artikel in het Leidse document is niet altijd houdbaar. In principe heeft iemand namelijk altijd het recht om het origineel in te zien, tenzij naar de mening van de archivaris het origineel zich bijvoorbeeld in een te slechte staat bevindt, of wanneer de klant niet te vertrouwen is. Vooral met het eerste valt dus te schipperen...

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Dat artikel lijkt me inderdaad moeilijk houdbaar als iemand echt de originelen in wil zien. Je kunt 't eens proberen ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Maar even terugkomende op deal tussen Gelders Archief en Mormonen: houdt dit dan daadwerkelijk in dat de Gelderse scans van FamilySearch "op zwart" gaan? Als dat zo is: wat is dan de meerwaarde voor de Mormonen van een dergelijke deal? Of zie ik iets over het hoofd?

    BeantwoordenVerwijderen
  9. @Robert: Ja, dit houdt in dat de Gelderse scans op FS op zwart gaan. Fred zegt daarover: "En wat de akten betreft die nu nog gratis worden aangeboden door FamilySearch: genealogen moeten dat maar zien als een onverwacht voordeeltje, gevolg van het feit dat overeenstemming tussen de archieven en de Mormonen zo lang op zich laat wachten!" En verderop: "De eerste jaren gaan de Gelderse akten inderdaad op zwart"

    De winst voor FS? Ze krijgen de indexen in de schoot geworpen. En over een paar jaar kunnen ze die online zetten. Tot die tijd kunnen ze (denk ik, maar ik ken de details van de deal niet) die indexen alleen 'intern' gebruiken. Voor de eigen leden van de Kerk of zo.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Leuk, ik zie nog een onverwacht voordeeltje: je hoeft niet meer 10 minuten te worstelen om je handen in priegelig kleine witte handschoentjes te worstelen...
    Maar even serieus, hoe gaan de Mormonen dat regelen? De ene pluk scans moet op zwart, de andere pluk mag zichtbaar blijven. Het komt voor dat bepaalde plaatsen (deels) bij een verkeerde provincie staan, bijvoorbeeld door grenswisselingen tussen 1811 en 1817. Hoe zal dat gaan? Ik heb er een hard hoofd in.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. @Richard: Gelukkig hoeven wij daar ons hoofd niet over te breken en mogen de slimme jongens van FS dat oplossen. Die waren immers ook zo slim om de deal te sluiten. ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Wettechnisch denk ik dat regelgeving wel meegroeit met de ontwikkelingen. Tenzij er twijfel bestaat over de authenticiteit van wat getoond wordt op internet. Bovendien kan straks van digital borne materiaal moeilijk een fysiek origineel worden getoond :-)

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Ook op diverse fora van Genealogen wordt druk gediscussieerd over wat er zal gaan gebeuren. op stamboomvragenforum.nl heb ik zojuist volgende reactie geplaatst:

    naar aanleiding van het onderzoekje dat jullie aan het doen zijn om helder te krijgen welke afspraken er al dan niet gemaakt worden met Family Search en/of WieWasWie de reactie van het Regionaal Archief Leiden:

    1: WieWasWie vermeld het Regionaal Archief Leiden nog steeds als deelnemer. Dit is echter niet correct.
    Het Regionaal Archief Leiden zal voorlopig geen deel uitmaken van WieWasWie en dus ook geen data leveren.

    2: Family Search: Het Regionaal Archief Leiden is blij met de goede samenwerking met Family Search. Family Search heeft voor ons reeds het oud-notarieel archief gedigitaliseerd. Een omvangrijke klus die geresulteerd heeft in ruim 1.500.000 afbeeldingen van een bron die zeer geliefd is bij genealogen.
    Wij zijn momenteel in gesprek met Family Search voor het digitaliseren van nog een omvangrijk en voor genealogen zeer interessant archief, namelijk het Archief van de Weeskamer. Verder wordt er gekeken op welke gebieden wij nog meer kunnen samenwerken. Een van de opties hierbij is dat het Regionaal Archief Leiden data gaat leveren aan Family Search.

    Het moge duidelijk zijn dat wij dus geen afspraken met Family Search zullen maken over het op zwart zetten van afbeeldingen.

    BeantwoordenVerwijderen
  14. @Joost: Het lijkt me nooit verkeerd als wet- en regelgeving meegroeien met nieuwe ontwikkelingen, maar als meegroeien in dit geval inhoudt dat het recht van de burger op raadplegen van een origineel archiefstuk gaat worden beperkt tot slechts die gevallen waarin de authenticiteit van het stuk wordt betwijfeld, dan betekent dat een verschraling van het democratisch recht van die burger. En dat lijkt me een slechte zaak, alhoewel ik de praktische consequenties niet echt overzie.

    Het moet naar mijn idee de burger zo eenvoudig mogelijk worden gemaakt om de overheid te controleren. En daarbij hoort, naar mijn mening, minstens dat die burger drempelloos toegang heeft tot de originele archieven van de overheid. Dat houdt eerder in dat drempels die er zijn moeten worden weggehaald, dan dat er nieuwe drempels moeten worden opgeworpen (zoals een entreeprijs voor het bezoek aan de studiezaal, of het uitleggen dat je prijs niet hoeft te betalen omdat je nu eenmaal een stuk komt inzien waarvan je in digitale duplicaatvorm de authenticiteit betwijfeld).

    Met 'originelen' bedoel ik originelen, ongeacht de vorm. Van een digital born archiefstuk is het origineel digitaal. Dat lijkt me logisch, zodat er geen fysiek stuk hoeft te worden getoond.

    Als wij als archivarissen ons werk goed doen, dan is over dat digitale archiefstuk ook geen twijfel over de authenticiteit. En als dat wel zo is, dan hebben we een heel ander probleem.

    Wel een interessante discussie zo. Dank voor je input!

    @Walther: Bedankt voor je reactie, Walther! Dat bewuste forum bezoek ik regelmatig en ik heb contact met degene die actief alle (vermeende) deelnemers van WieWasWie benadert.

    Mooi dat jullie de samenwerking met FamilySearch op deze manier intensiveren. Op die manier lijkt de genealoog me er meer bij gebaat, dan op de Gelderse manier. (Alhoewel de tijd ons ongelijk kan geven natuurlijk.)

    BeantwoordenVerwijderen
  15. Ik kan me een kwestie uit eind jaren 80, begin jaren 90 herinneren over microfilms burgerlijke stand, recht op inzage originelen etc. Speelde bij het Rijksarchief in Friesland en de rechter is er ook nog aan te pas gekomen. Volgens mij moest het RAF bakzeil halen. In het nieuws van archieven was er destijds aandacht voor, ik kan daar alleen op dit moment evrn niet bij. Kan iemand anderd dat boven water halen?

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Ik denk dat Aike bedoelt de uitspraak van de afdeling Rechtspraak van de Raad van State van 27 februari 1987, Nieuws VAN archieven 1987, blz. 89-93. Zie Ketelaar, Archiefrecht, blz. A 17-2. De rijksarchiefdienst had ingevoerd dat de BS alleen op microfilm kon worden geraadpleegd, maar dat - als men een origineel wilde zien - dat kon, mits 2 dagen van tevoren aangevraagd. Die termijn vond de Raad van State acceptabel voor het opzoeken, onderzoeken (op de materiele toestand zie artikel 17, tweede lid, AW 1995)en vervolgens zo mogelijk klaarleggen van de gevraagde stukken.
    Voor de discusie nu is van belang, dunkt me, dat de Raad van State ervan uitging dat er per aanvraag een onderzoek naar de toepasselijkheid van art. 17, tweede lid, werd gedaan, dus niet voor een hele serie stukken generaliter vaststellen dat de materiele toestand zich verzet tegen raadpleging van het origineel.

    BeantwoordenVerwijderen

Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.