9 september 2013

Digitaal archief Bergen op Zoom achter betaalmuur


Het hing al een aantal jaren in de lucht, maar vanaf vandaag verdwijnen veel gegevens en scans van het Markiezenhof, het regionaal archief in Bergen op Zoom, voorlopig achter een betaalmuur. Op de website lezen we:

De structurele kosten voor onderhoud en opslag van het digitale materiaal vormen een belasting op onze begroting. Om onze digitale dienstverlening nu en in de toekomst op peil te houden vragen wij een gebruikersvergoeding voor het inzien van het gedigitaliseerd archief- en beeldmateriaal en voor de detailgegevens van de indices op onze archiefbronnen.

Cost
Het lijkt dus een beetje op het verdienmodel van WieWasWie (dat overigens nog steeds niet is ingegaan) namelijk dat het model niet alleen de scans betreft, maar ook de indexen. In het geval van Bergen op Zoom de detailgegevens bij zoekresultaten. In de praktijk komt het er dus op neer, dat je zónder abonnement genoeg zult kunnen vinden, om te beoordelen of je mét een abonnement genoeg zult kunnen zoeken.

De muur is opgebouwd uit drie (jaar)abonnementen, die oplopen van brons (9,95 euro voor 100 credits) via zilver (24,95 euro voor 750 credits) naar goud (39,95 euro voor 2.500 credits). Met een abonnement kun je vervolgens een jaar lang naar hartelust in de gegevens zoeken. En bovendien kun je met de credits scans bekijken; over specifiek downloaden zie ik niets vermeld. Voor de meeste archiefdocumenten (zoals genealogische akten) worden 3 credits gerekend (waarmee je dan, als ik het goed begrijp, wel door hele registers kunt bladeren), voor charters 4 credits en voor beeldmateriaal (foto en film) 5 credits.

Daarvoor kun je dan wel flink zoeken, want wat digitalisering betreft loopt Bergen op Zoom landelijk aardig mee voorop. Ze hebben al een slordige 12% van hun totale collectie gedigitaliseerd, vermelden ze op hun site.

Baet
Wat levert dat nou op? Hoeveel mensen zullen er een abonnement nemen? Welke vorm? En hoe vaak zullen ze credits bijkopen? Daar ben ik benieuwd naar. Volgens een bericht in BN DeStem trekt de website van het Markiezenhof jaarlijks 57.000 unieke bezoekers. Is dat het 'bruto' aantal uit de statistieken? Of een 'netto' aantal waar al een realistische correctie op is losgelaten? Is dat het aantal voor het hele Markiezenhof, inclusief museum? Of alleen voor het archief? Op basis van dit kale getal kan ik er dus weinig van zeggen.

Het Markiezenhof is natuurlijk geen WieWasWie, maar voor wie echt wat onderzoek te doen heeft in Bergen op Zoom is een tientje voor een jaar lang uitgebreid kunnen zoeken in hun database geen geld. Het aantal credits loopt tussen het bronzen en gouden abonnement ook erg snel op en voor drie tientjes extra kun je je dan ook al behoorlijk uitleven tussen de scans (de kosten voor het deel van de scans dat het BHIC betaald aanbiedt liggen bijvoorbeeld beduidend hoger!). Bovendien heb je dan ook toegang tot bronnen die nergens anders online staan, zoals de charters en archieven van notarissen en weeskamers. Als je echter genoegen kunt of wilt nemen met de primaire genealogische bronnen, dan heb je al snel voldoende aan de indexen van het BHIC en/of de scans van FamilySearch via GenVer.

Uit
De abonnementsvorm betwijfel ik dan ook niet zozeer, als wel de hoeveelheid mensen die dusdanig veel op afstand onderzoek wil doen in de archieven van Bergen op Zoom, Steenbergen en Woensdrecht, dat het abonnementenbestand enig volume zal krijgen. Maar misschien zit het geheim in het beeldmateriaal.

Daarnaast ben ik erg benieuwd wat de collega's ervan gaan merken, online en offline. Eerder begreep ik al eens, dat de verdere digitale dienstverlening (denk aan het beantwoorden van vragen per e-mail) eveneens beperkt zal worden. Het Markiezenhof gaat online dienstverlening dan in zekere zin terugschroeven tot het puur aanbieden van de archiefbronnen, verdere dienstverlening blijft hoofdzakelijk beperkt tot de studiezaal. Dat lijkt me een gemiste kans in deze tijd, maar ik houd een slag om de arm, omdat ik niet precies weet wat er al dan niet mogelijk gaat zijn of worden.

Kortom
Volgens mij krijgen zowel de onderzoekers als de archiefmedewerkers er meer last van dan baat bij. Misschien geldt daarom ook in Bergen op Zoom, dat het principe van betalen belangrijker is dan de opbrengst ervan. Of het gebaar aan bestuur en politiek...

Aan de andere kant: iedere akte die met behulp van de webwinkelwinst gescand en online gehouden kan worden, is er weer eentje in ieders voordeel. Het is een spannend experiment en wie weet blijkt het een succes. De zet is wat dat betreft vanaf vandaag aan de (betalende) klanten.

Gerelateerd leesvoer
- Het Markiezenhof op Historypin... en allerlei nieuwe handigheidjes
- WieWasWie gaat er betalen voor luxe?

12 opmerkingen:

  1. Hallo Christian,

    bedankt voor het stukje! Wel een kleine opmerking, het beperken van (digitale) dienstverlening is niet aan de orde. Deze willen we in de toekomst juist laten groeien zodat ook onze bezoekers daar profijt van hebben!

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik denk dat het betaald maken van het inzien van de gegevens nauwelijks inkomsten zal genereren, maar wel veel mensen het plezier in hun hobby zal vergallen. Deze openbare gegevens moeten, ook als je ver weg woont, gewoon gratis te raadplegen zijn. Ik hoop dat deze zeer pijnlijke vergissing snel wordt teruggedraaid.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Ik vraag me af wat de gedragslijn is bij wetenschappelijk onderzoek.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. @Markiezenhof: Dank voor de verbetering! Ik had eerder eens begrepen dat de online dienstverlening 'soberder' zou worden - mensen via e-mail bijvoorbeeld eerst naar een algemeen informatieblad verwijzen voordat ze specifiek inhoudelijk worden geholpen - maar ben blij te horen dat het zelfs andersom is, en dat jullie de digitale dienstverlening alleen maar uit gaan breiden. Hulde! Ik blijf het volgen.

    @Anoniem: Je reactie is begrijpelijk, maar 'openbaar' is nog altijd iets anders dan 'gratis online toegankelijk'. Er is dus geen 'wet' die zegt dat deze gegevens niet achter een betaalmuur mogen worden gezet. Blijft staan dat het voor onderzoekers inderdaad erg jammer is, zeker als ze van ver moeten komen. Aan de andere kant: als je veel voorouders in Bergen op Zoom hebt, dan valt de prijs van een abonnement heel erg mee, vind ik. (En afhankelijk van wat je zoekt, kun je online ook vaak op 'gratis' plekken terecht.)

    @Groninganus: Hoe bedoel je precies? Of wetenschappers misschien een gratis abonnementje krijgen? ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  5. @Groninganus: Voor zover ik de informatie heb doorgenomen, heb ik nergens gezien dat er voor welke groep onderzoekers dan ook uitzonderingen worden gemaakt. Maar vragen daarover kunnen natuurlijk het beste door het Markiezenhof zelf worden beantwoord.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Als niet-Bergenaar is voor mij de lol er nu vanaf. Ik kan niet voor elk archief wat ik wens te raadplegen een abonnement afsluiten. Een landelijk abonnement waar de archieven bij zouden zijn aangesloten, daar kan ik inkomen. WieWasWaar, Familysearch, Geneanet, etc. etc.
    Het eind (van een leuke hobby) is in zicht ....
    Gerard

    BeantwoordenVerwijderen
  7. @Anoniem: Wat je zegt, is inderdaad een van de grootste struikelblokken voor dit soort abonnementsvormen voor archieven afzonderlijk; een onderzoeker kan en zal niet voor ieder archief apart een abonnement afsluiten. Alleen voor de archieven waar hij/zij erg veel onderzoek te doen heeft (en voor veel kleinere instellingen is die 'markt' natuurlijk nogal klein). Gelukkig dat de toekomstige abonnementen van WieWasWie erg betaalbaar blijven en dat er bovendien landelijk veel gegevens inzitten. Alleen geen scans van Bergen op Zoom... Maar goed, daar zijn elders (GenVer/FamilySearch) weer alternatieven voor. Kortom: voorlopig valt er genoeg betaalbaar te hobby'en voor je. :-)

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Mijn familie komt niet uit de buurt van Bergen op Zoom, dus heb ik in het Markiezenhof weinig tot niets te zoeken. Dat geeft wel een dubbel gevoel:
    - opluchting, het kost me geen geld
    - jammer, ik kan nu dus niet kijken wat ze aanbieden, hoe het in de praktijk werkt en wat de voor- en nadelen zijn.
    De optie dat ik ga betalen om de voor- en nadelen van de betaalmuur te ervaren is uiteraard uitgesloten.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. @Richard: Daar kan ik helemaal inkomen en de grote vraag voor Bergen op Zoom is dan ook, hoe kunnen ze klanten 'triggeren' (verleiden, overhalen) om een abonnement te nemen?

    Je kunt nog wel zoeken, maar niet meer de detailgegevens weergeven. Wat je verder kunt verwachten is natuurlijk wel bekend van andere archiefdiensten en soortgelijke bronnen.

    Voor de collega's aldaar dus zoeken naar een balans tussen voldoende weggeven, maar ook weer niet te veel.

    Uiteindelijk denk ik dat het gebruik - in ieder geval online - van hun archieven beduidend minder zal zijn dan voorheen. Dat is natuurlijk niet de bedoeling. Maar goed, hun argument is uiteraard dat het gebruik op de langere termijn zo is veilig gesteld.

    De praktijk zal moeten uitwijzen in hoeverre mensen zich laten afschrikken door de opgetrokken muur. Of dat de kijkgaten in de muur groot genoeg zijn om te zien wat voor moois daaracher schuil gaat, en of dat voldoende voor mensen is om een bedrag voor neer te leggen.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. ik hoop dat de archieven snel inzien dat er nauwelijks geld is te verdienen met deze betaalmuur. en dat daar tegenover staat dat heel veel mensen nooit meer gebruik zullen maken van de gegevens, die zij met veel moeite digitaal hebben gemaakt. is er ook een evaluatieperiode afgesproken, waarna bekeken wordt wat de opbrengsten ten opzichte van de kosten van de betaalmuur zijn?

    BeantwoordenVerwijderen
  11. @Anoniem: Via Twitter liet het Markiezenhof alvast weten: "We evalueren wekelijks en zijn niet ontevreden over de resultaten tot zover." Dat klinkt dus niet als een spoedig einde aan de betaalmuur.

    BeantwoordenVerwijderen

Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.