26 juni 2012

Speciaal voor u gepresenteerd: een mislukking

zinloze vraag 2.0

De laatste paar weken zijn de klachten over WatWasWaar weer niet van de lucht. Was de gebruiksvriendelijkheid van de website al ver te zoeken, vandaag de dag worden blijkbaar ook bestellingen niet meer afgehandeld. Op studiezaal en via e-mails doen klanten hun beklag bij ons.

WatWasWaar, een soort historische Google Maps, is een schitterend voorbeeld van een project dat vanwege de vele prachtige content soms de hemel in wordt geprezen, maar wat door de meesten (waaronder de doelgroep) vanwege de volledig rukke interface liefst wordt gemeden en gekraakt.

Succesvol mislukt
In (vak)bladen, tijdens congressen en online horen en lezen we vooral over succesverhalen, hoe dan ook. En als projecten geen succes zijn, dan verdraaien we de doelstellingen achteraf gewoon zo, dat het alsnog een succes lijkt. Of we verzinnen allerlei excuses, die vooral buiten het project liggen. Goede marketing -met hip logo- doet ook veel. Ik herinner me nog hoe vlak na de start Oneindig Noord-Holland via een soort advertorial zelfs Frankwatching haalde. Soms kán een project toch niet anders zijn, dan een succes, ga je dan denken... En anders kletsen we er gewoon extra subsidie tegenaan!

Meer aandacht voor fouten dus, want iedereen weet dat je daarvan kunt leren. In het geval van WatWasWaar moest ik terugdenken aan een video waarin Leila Liberge (projectleider) uitlegt waarom dat project niet zo'n succes was geworden. Haar presentatie maakte onderdeel uit van Kom je ook? Oops (verslag en video's Mediamatic), een congres op 9 september 2010 waar leren van andermans fouten centraal stond. Tijdens Museums and the Web 2012 (verslag Frankwatching) was er een speciale sessie aan mislukkingen gewijd, onder de noemer Epic Fail.

Mislukt succes
Openheid is in deze wel heel erg belangrijk. En dat moet je wel durven. Om de sprekers iets te helpen, werd tijdens Epic Fail bijvoorbeeld de wifi uitgeschakeld. Zou mijn voorkeur niet hebben hoor, maar het gaat om het idee. Je geeft je immers wel bloot.

Over het verhaal van Leila kun je eindeloos discussiëren, maar je kunt er ook van leren. In het begin zegt ze al meteen iets heel waars: om subisidies binnen te halen, zetten we vaak een utopia neer. Daarna gaan we eens kijken naar de werkelijkheid en breken we dat utopia steen voor steen weer af. Wat daarvan overblijft, dat valt natuurlijk altijd tegen.

De mooiste quote komt op het laatst: "Ik vind iets afmaken ook wel waarde hebben." En de oprechte verbazing dat ze nog niet was weggestuurd als projectleider...

Kortom
WatWasWaar en WieWasWie, de landelijke archiefkaart, het Integraal Digitaal Archievenoverzicht (IDA), de Toegang Op Personen (TOP) enzovoort hebben allemaal toch al wel lang en heel breed bewezen dat het Nederlandse archiefwezen eigenlijk nauwelijks tot niet in staat is tot grootschalige samenwerkingsprojecten. Waar ging het mis?

Dat leren van fouten lijkt me voor ons archivarissen dus ook wel iets. Ideetje voor de KVAN-dagen in 2013?

En wie vertelt er over zijn of haar eigen mislukkingen?

Aanbevolen leesvoer
Mag ik even aandacht? (Over dat websites bouwen alleen niet genoeg is)
- Alles over WieWasWie

Foto: Marina Noordegraaf (verbeeldingskr8 op Flickr)

12 opmerkingen:

  1. Heel herkenbaar verhaal!
    Tsja, dat is wel de quote van de dag: "iets afmaken heeft ook wel waarde". Dan ben je heel diep gezonken als PL. Maar ook als opdrachtgever, als je dit toestaat. Dat bedoel ik dan ook op moreel vlak. Want je hebt het toch over belastinggeld dat jou is toevertrouwd. Als je daar zo mee omgaat...
    Gisteren had ik het met een collega over hetzelfde fenomeen: samenwerkingsprojecten in de archiefwereld mislukken bijna altijd! Zelf heb ik er maar eentje meegemaakt die wel resultaat opleverde. In het vorige millennium was dat het ABS-Archeion project. Goed, aan het resultaat viel aardig wat op te merken, en inmiddels (bijna 15 jaar later) is ABS-A geloof ik ook weinig populair meer, maar het realisatieproject was wel een succes in de zin dat binnen tijd en budget een resultaat werd opgeleverd waar zowel opdrachtgevers als opdrachtnemer hun handtekening onder zetten. Dit is het enige mij bekende succes waarin het ARA/RAD/NA samen met een aantal gem. archiefdiensten geld investeerde, en er zoiets was als een gezamenlijke wil. Het is denk ik nuttig om de succesfactoren van dat project ook nog eens naar voren te halen, en langs de faalfactoren van die projecten uit de helaas erg lange lijst van mislukte projecten te leggen. Gebruik maken van lessons learned, heet dat tegenwoordig geloof ik in goed Nederlands.
    Frans Smit

    BeantwoordenVerwijderen
  2. "volkomen rukke interface", dat zegt het ongeveer voor mij. Afgelopen weekend weer veel tijd verknoeit om iets te vinden, het zit er in, dat weet ik, maar om het zichtbaar en leesbaar te rkijgen, drama's. Gelukkig hebben we HisGis, daarin kon ik precies vinden wat ik zocht. Nog een grote ergernis: toen "De Woonomgeving" nog in de lucht was waren minuutplans gewoon gratis te downloaden en mooi groot op het scherm te bekijken. Nu kan ik ze tegen betaling van een fors bedrag bestellen en mag ik er nog een gebruiksvergoeding voor gaan betalen ook wanneer ik ze openbaar wil maken. Dus, ze wáren om niet beschikbaar voor algemeen gebruik, openbaar en wel, nu moet ik ze bestellen, betalen voor een bestand dat al gratis beschikbaar was gesteld, administratiekosten betalen, 10 dagen wachten en mag ik daarna nog niet eens naar hartelust publiceren ook! Geschift!

    BeantwoordenVerwijderen
  3. @Christian: De taalpurist in mij verzet zich hevig tegen het adjectief "rukke", hoewel ik de lading er achter precies begrijp. Ter vergelijking, je kunt zeggen dat het "k*t is", maar om het dan te hebben over een k*tte situatie...
    Wat veel erger is, is het feit dat die mevrouw Liberge ook projectleider is van Wiewaswie. Een project dat in 2007 is gestart met een subsidietermijn van 5 jaar. Even rekenen: 2007 + 5 = 2012!
    Mijn afsluitende zin is gesneuveld bij mijn interne censuur. Kuising zou, door de vele, vele sterretjes een onleesbare brij opleveren.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Wauw. Meer kan ik er eigenlijk niet over zeggen.
    Goede post natuurlijk. Moeten we wat mee doen.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. @Frans: Dank voor je reactie! Wat je zegt over het opdrachtgeverschap klopt. Samenwerkende archiefdiensten zijn waarschijnlijk ook geen goede opdrachtgevers. Dat lijkt me dus minstens een deel van het probleem.

    De ontwikkeling van ABS-Archeion heb ik nooit meegemaakt, maar ook ik hoor van anderen dat dit in eerste instantie een prima project is geweest (waar helaas later de klad in is gekomen). Het kán dus wel!

    @Aike: Jouw tweet van afgelopen zondag was een van de aanleidingen voor deze blogpost. ;-)

    Dat van dat bestellen klopt. Bij WatWasWaar heeft ongetwijfeld in de subsidievoorwaarden gestaan dat er een verdienmodel moest worden bedacht. En dat betekent betalen voor kaarten...

    Maar ja, dan moet je ze wel kúnnen bestellen, en daar zit de laatste tijd weer een nieuw probleem.

    Los daarvan: het is belachelijk dat je nog extra zou moeten betalen om ze te mogen gebruiken in bijvoorbeeld een boekje of op een website of zo. Ben ik helemaal met je eens.

    @Richard: Tja, taalpuristen zijn niet mijn doelgroep. ;-)

    Hoe de aansturing van alles rond WieWasWie nu gebeurt, dat weet ik niet. Maar ik vraag me af of Leila nog steeds projectleider is.

    @Luud: Mooi voer voor een sessie tijdens ArchiveCamp?

    BeantwoordenVerwijderen
  6. @Christian. Laat ik het nou niet eens zijn met je conclusie, namelijk dat bewezen is dat het Nederlandse archiefwezen eigenlijk nauwelijks tot niet in staat is tot grootschalige samenwerkingsprojecten. De samenwerking van RHC's en Nationaal Archief rond de voorbereiding implementatie e-depot, jou wel bekend, is een voorbeeld van een project dat wel goed verloopt. We moeten als archiefinstellingen toch niet ieder voor onszelf het wiel gaan uitvinden? Centraal doen wat centraal kan en decentraal doen wat decentraal moet.
    Het commitment van alle betrokken partijen is belangrijk voor een gezamenlijk e-depot. De werkgroep Voorbereiding Implementatie levert bouwstenen (beschreven werkprocessen, gezamenlijke informatie-architectuur, metagevens en benodigde opleidingen) op.
    De samenwerking rond het e-depot die tussen de RHC’s en het Nationaal Archief is een grote winst. En die samenwerking zou zich verder kunnen en moeten uitbreiden.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. @Klaartje: Bedankt voor je reactie! De club rond het e-Depot lijkt op dit moment in ieder geval een goede uitzondering te zijn die de 'regel' bevestigt. Wat niet wegneemt dat veel andere amenwerkingsprojecten helaas wél de mist in zijn gegaan.

    Natuurlijk moeten we niet allemaal zelf een wiel uit gaan vinden; da's beslist niet de strekking van mijn stukje hoor. Ik ben namelijk voor samenwerking. Maar als die in het verleden op allerlei fronten al vaak is misgelopen, dan moeten we beter kijken waar precies, zodat we daarvan kunnen leren.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. De essentie is denk ik vooral dat we niet moeten denken dat we met z'n allen in staat zijn om iets te doen dat geen samenwerking vergt met andere partijen buiten het archiefwezen. Niet dat we dom zijn, maar we zijn wel beperkt in onze blik op de wereld. Juist samenwerking met 'derden', zoals dat zo mooi heet, levert volgens mij interessante en vruchtbare resultaten op. Ik noem een project als velehanden en een site als archieven.nl. Maar er zijn vast nog wel mensen die aan willen vullen.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. @Joost: Samenwerking met derden, da's een goeie. De juiste partners kiezen geeft een meerwaarde en vormt soms/vaak zelfs de sleutel tot succes. Maar het biedt natuurlijk geen garanties, zoals bijvoorbeeld WieWasWie laat zien (of eigenlijk niet).

    VeleHanden is inderdaad een prachtig voorbeeld van een échte samenwerking tussen een archiefdienst en een commerciële partij.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Leila Liberge is geen spreker, maar ze zegt wel iets essentieels: "iets afmaken heeft ook zijn waarde". Sommige oudere werknemers zullen het daarmee eens zijn. En dan dat typisch poldergezeik over verspilling van belastinggeld. Niet dat het niet waar, maar moeten we dan altijd op dat plan leven. En dan wordt er vooral afgegeven op verspilling van belastinggeld in kringen, die de weg naar de schuldsanering vinden...

    BeantwoordenVerwijderen
  11. @Anoniem: Dankjewel voor je reactie.

    Iets afmaken vind ik niet alleen zijn waarde hebben; iets afmaken vind ik niet meer dan normaal.

    En over verspilling van belastinggeld mag zoveel geklaagd worden als nodig is om die verspilling aan de kaak te stellen, vind ik. In welke kring dan ook.

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Iets afmaken is op zich uiteraard normaal, maar niet iedereen geeft je daartoe de gelegenheid. Andere zaken spelen ook een rol, mevrouw Liberge was blijkens haar verbazing zich daarvan bewust. Haar uitspraak getuigt dan ook van enige arrogantie gezien de teneur van haar betoog.
    De oudere werknemer wordt soms afgedankt door zijn leidinggevende, iets "afmaken" in de zin van beëindigen van je loopbaan op een door jou gewenste manier die je een gevoel van tevredenheid geeft qua , past niet in de denkwijze van de baas. "Afmaken" heeft ook zijn waarde.

    Verspilling van belastinggeld. Ik bedoel alleen de dubbelheid aan te tonen. De hardste schreeuwers over verkwisting bij de overheid, hebben vaak een gat in d'r hand en kunnen hun eigen huishoudboekje niet eens goed bijhouden. Als je begrijpt wat ik bedoel, beste vriend.

    BeantwoordenVerwijderen

Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.