Gelezen: Benny Lindelauf - De hemel van Heivisj

In het Auschwitz Bulletin van september 2013 las ik een bespreking van Vervolgd in Limburg, een boek geschreven door Herman van Rens over het lot van de Joden en Sinti in Nederlands-Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog. Toen bedacht ik me dat ik hier nog niets had geschreven over Benny Lindelaufs boek De hemel van Heivisj. En dat is onterecht.

Dit boek, dat als een jeugdboek gezien mag worden (maar wat, lees ik net, in november ook een plekje zal krijgen in het 'volwassenfonds' van uitgeverij Querido), kan ik namelijk eenieder aanraden. Het verhaal speelt zich af in een min of meer fictief Limburgs stadje in de jaren vanaf 1938. Centraal staat het meisje Fing, samen met haar beide jongere zusjes (een soort drie-eenheid) en een aantal broertjes, haar zachte vader en vooral haar strenge oma Mei.

Fing krijgt de prachtige kans om te gaan leren voor onderwijzeres, maar oma Mei steekt daar een stokje voor. Ze zal in plaats daarvan gaan werken voor de rijkste man in het stadje, de 'sigarenkeizer' en zijn wat geheimzinnige vrouw de 'Pruusin', als oppas of 'vriendin' voor het meisje Liesl. In de ogen van Fing maar een raar kind, maar als de oorlog echt uitbreekt, blijkt Liesl hoe dan ook in groot gevaar. Wat moet Fing doen?

Fings oorlog
De aanwezigheid van de Pruuse is zo dicht bij de Duitse grens natuurlijk geen nieuws voor Fing en haar familie. Lijkt de oorlog dit stadje dan in eerste instantie vooral links te laten liggen, hoe langer hoe meer wordt de veranderde werkelijkheid die de oorlog met zich meebrengt binnen het stadje alles bepalend. Zeker voor de Judde. Zeker gaandeweg ook voor Fing en haar familie. Aan de oorlog valt nou eenmaal niet te ontsnappen, al probeert zeker oma dat op haar best voor haar familie te voorkomen.

Het boek wordt verteld door Fing en je beleeft alle ontwikkelingen (op een hoofdstuk na) dan ook vanuit haar perspectief. Dat is het perspectief van een opgroeiend meisje dat in eerste instantie niet de oorlog als grootste probleem heeft, maar haar jongere zusjes die steeds meer hun eigen(wijze) weg gaan, de relatie met en tussen haar vader en oma, en haar eerste vriendje die ook al heel andere keuzes maakt dan zij. Want welke individuele keuzes maak je allemaal tijdens het volwassen worden? En welke in oorlogstijd? In Fing en haar vriendje, haar zusjes, haar broertjes, vader en in haar oma Mei komen allerlei keuzes voorbij, die je door Fings ogen bekijkt en begrijpt. En je leeft mee.

Benny's Limburg

Benny Lindelauf

Limburg ken ik slechts via Wilma, maar dit boek ademt voor mijn gevoel desondanks een authentiek Limburgse sfeer. Vooral door de manier van schrijven, door de namen, het gebruik van Limburgse (maar ook Duitse en Jiddisje) woorden en zo nog wat van die kleine maar belangrijke dingen.

Een prachtig boek vond ik het, van begin tot eind. Sfeervol, spannend, verrassend en erg mooi geschreven. Vindt ook Ronald Giphart in één minuut.

De reden dat het overigens hier in de boekenkast staat, is omdat de schrijver als achtergrondinformatie onder andere gebruik heeft gemaakt van een werkstuk over de Jodenvervolging in Sittard (waarmee het stadje in het boek ook gelijkenis vertoont), dat Wilma ooit nog eens met een studiegenote maakte.

Gerelateerd leesvoer
- Gelezen: Bettina Drion - Porselein
- Gelezen: Paul Hellmann - Klein kwaad