11 november 2013

Onder Wikipedianen in 2013 - Verslag Wikimedia Conferentie Nederland 2013 #WCN13


Op zaterdag 2 november was ik in Utrecht te vinden en wel om de Wikimedia Conferentie Nederland 2013 bij te wonen, kortweg de Wikipediadag. Daar zou ik samen met Ernest Verhees archieven onder de aandacht proberen te brengen en tegelijkertijd de rest van het programma meepikken. Dat programma, beschrijvingen van alle sessies en de beschikbare slides vind je hier.

Indrukwekkend
De keynote kwam van Jan-Bart de Vreede. Waar ik gewoon ben, dat een keynote een flitsende en inspirerende opening van een dag vormt, was dat hier niet het geval. Jan-Bart hield een nuttig, overzichtelijk maar tegelijkertijd nogal droog verhaal over de wereldwijde Wikimedia-beweging nu en straks.

Die beweging heeft overigens wel veel bereikt. Zo leerde ik naast indrukwekkende cijfers ook van het project Wikipedia Zero, dat voorziet in gratis mobiele toegang tot Wikipedia in ontwikkelingslanden. Maar de beweging - Jan-Bart legde omstandig uit waarom hij steeds over een 'beweging' sprak, maar dat ben ik alweer vergeten - kampt ook met problemen. Zoals daar zijn de algemene problemen op internet (steeds meer commercie, steeds minder privacy) en het probleem van paid advocacy (recent nog in het nieuws). De community focust nu nog enorm op het bewerken van de encyclopedie, het editen. Hoe meer edits, hoe beter.

Terwijl de community zich beter druk zou maken om het vriendelijk verwelkomen en goed begeleiden van nieuwkomers. Er is een attitude van inclusion nodig in plaats van exclusion, volgens Jan-Bart. En volgens de hele zaal. En dat al gedurende enkele jaren. Een paar jaar geleden schreef ik daar zelf immers ook al over. Nou goed, daarmee was de rode draad gespannen voor de dag: de omgang met nieuwkomers moet anders en beter, vooral vriendelijker. Helaas waren we aan het eind van de dag nog niet veel verder daarmee. Jammer, want lees dit artikel nog maar eens.

Sfeer
Zo volgde ik later die dag een sessie van Sandra Rientjes over de werksfeer op Wikipedia en de onderlinge communicatie onder Wikipedianen. Maar allereerst, wie zijn die Wikipedianen eigenlijk? Welnu, dat zijn overwegend gebruikers jonger dan 24 of ouder dan 55. Bijna 70% van hen is hoogopgeleid en bijna 90% is man. Voor een encyclopedie die als doel heeft alle kennis zo neutraal mogelijk voor iedereen beschikbaar te maken, is dat een tamelijk onevenwichte samenstelling van de community die daarvoor moet zorgen, wat ook nog zou blijken. Hoopvolle noot was wel, de grote bereidheid onder de bevolking om bij te dragen aan Wikipedia (maar da's vast net zo'n conclusie als dat miljoenen Nederlanders hun stamboom willen uitzoeken; zoutvaatje, waar ben je?).

De sessie van Sandra was gebaseerd op de resultaten van een door Motivaction uitgevoerd onderzoek met als conslusie: de werksfeer en onderlinge communicatie moeten beter. Het zaaltje gevraagd naar negatieve ervaringen van nieuwkomers waren er direct wel een paar concrete reacties, zoals van Eric. Nieuwe gebruikers die hun eerste acties in Wikipedia direct 'beloond' zagen met teruggedraaide bewerkingen, discussies en verwijderingsnominaties, aldus gedesillusioneerd achterbleven en het bewerken van Wikipedia voorlopig achterwege lieten.

Eveneens vanuit de zaal kwam daarop direct reactie, die reactie was defensief. Men moet ook begrip hebben voor de long time Wikipedianen die dit zogezegd op hun geweten hebben. Zij staan dagelijks voor een enorme berg te controleren bewerkingen waarvan velen in de categorie van vandalisme vallen. Op mijn eerdere suggestie om in plaats van direct allerlei rode sjablonen te gebruiken, eerst eens een vriendelijk berichtje voor een nieuwe gebruiker achter te laten, werd daarom ook gereageerd met het aloude excuus voor dergelijke zaken geen tijd te hebben. Het efficiënt naleven van regels krijgt op die momenten blijkbaar alsnog voorrang boven het effectief bouwen aan een community. De conclusie moet - kort door de bocht - dus luiden, dat we eerder medelijden met de arme moderatoren moeten hebben, dan met de argeloze nieuwkomers. We moeten in ieder geval uitgaan van ieders goede bedoelingen. En in de praktijk zal er dus nog maar weinig veranderen.

Weinig en niet niets, want er zijn wel goede initiatieven hoor. Zo wil men een discussie starten over omgangsvormen, ontwikkelt men een teahouse voor nieuwkomers en worden mentoren voor die nieuwkomers getraind. Maar de rode draad werd hier wel doorgeknipt.

Teahouse
Tim Moritz Hector kwam speciaal vanuit Duitsland vertellen hoe ze daar bezig zijn een theehuis in te richten, een nieuwkomervriendelijke plek voor beginnende Wikipedianen. Guests (nieuwkomers) en hosts (ervaren bewerkers) komen er virtueel samen om vragen te stellen en te beantwoorden, maar ook is er ruimte voor informele babbels. Iedereen heeft een eigen profiel (helaas niet altijd met foto, want velen blijven blijkbaar toch liever anoniem) en verder is er de vraag-en-antwoord-pagina, het hart van het theehuis. Vragen moeten natuurlijk snel beantwoord worden, er komt een korte uitleg van de belangrijkste Wikipedia-principes en er zijn taaklijsten in de maak met daarop concrete zaken waaraan je zou kunnen werken zonder je een bult te vallen.

Toch heb ik dan ook hier wel een enkele twijfel bij. Zo is er het idee om bots lijsten te laten maken van beginnende Wikipedianen, die vervolgens door een andere bot welkom zouden kunnen worden geheten. Mijn motto blijft in deze toch altijd weer: aandacht valt niet te automatiseren.

Op de Engelstalige Wikipedia heeft men met een dergelijk teahouse trouwens al wel enig succes geboekt. Theehuisgasten haken daar iets minder snel af dan de gemiddelde nieuwkomer op Wikipedia. Het is vooral belangrijk - werd ook in de zaal terecht opgemerkt - wie de hosts zijn. Dit moeten immers mensen zijn, die het prima vinden om keer op keer dezelfde vragen te beantwoorden, maar ieder van die vraagstellers toch het gevoel kunnen geven alsof het de eerste keer is dat ze de vraag horen en dat het bovendien een hele goede vraag is. Géén sjablonen, werd daar direct aan toegevoegd. Ben benieuwd...

Volgens mij zijn psychologisch de ervaringen met en naar aanleiding van de eerste paar edits het belangrijkst voor een nieuwkomer. Op basis daarvan bepaalt hij/zij immers verder te gaan of niet. Zeker een negatieve ervaring op dit prille ogenblik kan fnuikend zijn voor het verdere enthousiasme. Echter zul je als nieuwkomer nou eenmaal niet als eerste het theehuis vinden, daar moet je vriendelijk gevraagd worden binnen te komen. Het lijkt me dan ook een goed programma voor mensen die niet al direct na de eerste edits of ervaringen zijn afgeschrikt, de al enigszins gevorderde beginner dus. Hopelijk gaat dit theehuis, als het er in Nederland ook van komt, beter lopen dan het huidige coachingsprogramma, dat schijnbaar zo'n beetje stil ligt. De valkuilen zijn dezelfde.

Wikipedian-in-Residence
Vooral de erfgoedgerelateerde sessies hadden natuurlijk mijn belangstelling. Allereerst de presentatie van en ook wel over Hay Kranen, de eerste Nederlandse Wikipedian-in-Residence (WiR), van Koninklijke Bibliotheek en Nationaal Archief. Olaf Janssen (KB) en Tim de Haan (NA) legden eerst uit waarom hun beide instellingen een WiR hadden gewenst en wat die instellingen zelf tot die dag aan activiteiten hadden ontplooid op het wikivlak.

Olaf was daar helder in: de KB had eigenlijk nog helemaal niks gedaan, maar zag het aanstellen van een WiR als een eerste zet. Het is een project dat de eerst bevroren en toen defintief afgewende fusie tussen KB en NA enthousiast heeft overleefd. Tim kon namens het NA natuurlijk al wat meer wapenfeiten leveren. De kiem voor het enthousiasme voor wiki's lag in de cursus 23 Archiefdingen en door diverse latere initiatieven bleek dat het hergebruik en het gebruik van de archiefcollecties op Wikipedia enorm groot waren, groter dan via de eigen website.

Hay zijn verhaal bevatte vervolgens erg veel voorbeelden van hoe goed Wikipedia gebruikt wordt en hoe slecht bibliotheken (en archieven vast ook). Allemaal waar, maar ook een beetje praten voor eigen parochie, want de zaal was al lang van het nut van deze samenwerking en de WiR overtuigd. Over wat die persoon vanaf nu concreet gaat doen kun je hier informatie vinden. Eigenlijk alles behalve editen dus, wat een bewuste keuze is. De eerste interne workshops voor medewerkers van KB en NA hebben trouwens al direct geleid tot honderden edits in Wikipedia. Prachtig project, waarvan ik hoop, dat de reikwijdte uiteindelijk veel breder zal zijn dan alleen ons nationale archief.

Archiefvormers
Na een korte pauze waren Ernest en ik aan de beurt. We presenteerden in het kort hoe archiefinstellingen heel eenvoudig, met kleine stappen, al kunnen werken aan het verrijken van Wikipedia en ook hoe vervolgens de gebruikers van Wikipedia gewezen kunnen worden op de bron van al die rijkdom, onze archieven. Zelf liet ik bijvoorbeeld een lemma zien over de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap, dat we hebben aangevuld, voorzien van informatie over het archief en links naar online bronnen. Ik zou er nog een link naar de archiefinventaris bij kunnen zetten zoals ik elders heb gedaan, zoals hier.

Ernest ging daarna een stap verder en greep de informatie over archiefvormers in de wiki Huis van de Nijmeegse geschiedenis aan, zoals hier, om te zien of er een koppeling kan worden gemaakt tussen de informatie daar en de infoboxen in Wikipedia. Naderhand wat gesprekken daarover gevoerd en hopelijk komt Wiki Loves Archives op die manier nog eens van de grond.


Uploaden
Na onze sessie volgde Dan Entous met een demo van de GLAMToolset software, waarmee instellingen als de onze straks zelf collecties in bulk kunnen uploaden naar Wikimedia Commons. Aan de hand van een eigen metadatabestand en mapping met velden in de Commons worden je afbeeldingen en andere media online gezet en voorzien van de correcte informatie. Wel indrukwekkend, erg handig ook. En het zag er uit alsof ook ik het zou kunnen.

Onder het kopje erfgoed kan ik ook nog de presentatie van Jane Darnell scharen, die ging over biografieën van vrouwen op Wikipedia en 17e-eeuwse schilderessen. Een samenhang van factoren - weinig vrouwelijke bewerkers, weinig vrouwelijke biografieën, maar ook weinig bronnen over vrouwen - had tot deze presentatie geleid, waarin met behulp van echt heel veel staven en taarten werd toegelicht dat maar een handjevol 17e-eeuwse vrouwelijke schilderessen het tot een biografie in Wikipedia (of een andere publicatie) hebben geschopt en waarom wel of niet. Vooral een boeiende sessie omdat Darnell een eigen database opbouwt van in welke bronnen waar dan ook biografische gegevens zijn te vinden over die vrouwen.

Tot slot
De enige sessie die voor mijn gevoel een beetje buiten het programma viel en waar ik misschien ook meer van had verwacht, was er eentje over auteursrecht voor Wikipedianen, verzorgd door Sjo Anne Hoogcarspel, een advocate. Het werd een prima inleiding op het auteursrecht, maar met alleen in de laatste slide echt specifieke aandacht voor Wikipedia. Ik weet echter niet of de aanwezige Wikipedianen veel aan deze sessie hebben gehad. Een aantal leek slechts in de zaal te zitten om iedere slide van eigen deskundig commentaar te voorzien. Zij waren duidelijk van het delen van hun kennis, zoals het een goede Wikipediaan betaamt...

Hoe dan ook een interessant congres waar ik veel nuttigs heb gehoord, maar waar ik tegelijkertijd heb begrepen dat nieuwkomers ook het komende jaar weer op weinig clementie kunnen rekenen na hun eerste uitglijders op Wikipedia. Trouwens ook een congres waar de presentaties grotendeels werden gegeven door mensen die zelf nog nauwelijks edits op hun naam hadden staan. En zo hoorde het ook te zijn, zou Jan-Bart hebben kunnen zeggen.

Sluitstuk was de prijsuitreiking van Wiki Loves Monuments. Prachtige foto's, een enkeling zelfs vanuit een drone gemaakt. Gaat die foto's beslist nog even bewonderen, wil ik tot slot aanraden.

Gerelateerd leesvoer
- Onder Wikipedianen in 2011
- BHIC Loves Wiki
- Appels en peren: effectmetingen in Wikipedia
- De geschiedenis bewerken en verwijderen

Foto's: bovenaan krijg ik uitleg over Wikidata en DBpedia, tussendoor krijgen Ernest en ik als bedankje voor onze sessie een boek over - jawel - de macht van Facebook, maar zo te zien ben ik er best blij mee (foto's Sebastiaan ter Burg/Wikimedia Commons)

4 opmerkingen:

  1. Wow, wat een uitgebreid verslag! Waarvoor dank.
    Helaas kon ik er niet bij aanwezig zijn en ik weet nu dat ik wat gemist heb. Je opmerkingen over beginnende Wikipedianen zijn bekend. Jammer dat de ervaren medewerkers niet toekomen aan standaard communitybeheer en het welkom laten voelen van nieuwkomers.
    Wiki loves Archives in nederland? Met die twee WiR misschien een stap dichterbij gebracht?

    BeantwoordenVerwijderen
  2. @Luud: Het verslag werd toch wat langer dan ik in eerste instantie dacht. Maar gelukkig heeft dat er jou niet van weerhouden om het te lezen. ;-)

    Op Archief 2.0 heeft Ernest ook een verslag gezet en willen we een aanzet geven tot een klein Wiki Loves Archives project (een infobox bij Wikipedia-lemma's die naar archiefinformatie linkt). Je bent welkom om mee te denken.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Dank voor het verslag, Christian! Ik ben me in Wikipedia aan het verdiepen na een interessante ronde tafeldiscussie op DISH. Kon niet bij deze dag zijn, helaas, maar ben nu helemaal op de hoogte.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. @Jantine: Geen dank, graag gedaan! Zelf kon ik helaas dan weer niet bij DISH aanwezig zijn, dus als jij van die ene tafelsessie nou een mooi verslagje maakt, dan profiteer ik dáár weer van. ;-) Succes met Wikipedia! En laat het me weten als je ermee aan de slag gaat. Op Archief 2.0 hebben we namelijk een groep om ervaringen uit te wisselen.

    BeantwoordenVerwijderen

Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.