Gisteren bereikte ons allen goed nieuws: de KB zal de volledige jaargangen van het NRC Handelsblad vanaf 1970 tot 1995 digitaliseren en gratis online beschikbaar maken op haar website Historische Kranten. Uit het bericht op eReaders:
NRC wilde in het verleden proberen het archief commercieel uit te baten, maar inmiddels is voor de uitgever duidelijk dat de kosten van digitalisering hoger zullen zijn dan de baten. (...) "Voor het bedrijf is nu duidelijk dat geen enkele vorm van exploitatie voor oude kranten de kosten van digitalisering zal kunnen dragen: de erfgoedwaarde van de kranten is groter dan de commerciële waarde."
Ik ben wel nieuwsgierig naar het onderzoek dat NRC heeft uitgevoerd.
En tegelijkertijd doet het me wederom beseffen dat we bij het bepalen van baten vaak denken aan geld. Of aan bezoekersaantallen, views, hits en clicks.
Wat ik steeds mis is: gebruik! Zeker archieven zijn niet alleen om naar toe te gaan en naar te kijken, maar vooral om te gebruiken. Maar hoe meet je gebruik? Terug naar het krantenvoorbeeld. Hoe meet je het gebruik van online krantenarchieven? Alleen door het aantal bezoekjes aan de site?
Gebruik
Bijna dagelijks horen wij op de studiezalen van klanten dat ze informatie in krantenarchieven hebben gevonden die hen verder heeft geholpen in het onderzoek. De studenten die ik afgelopen periode lesgaf hadden bij de opdracht rond huizenonderzoek méér kranten gebruikt dan ooit (natuurlijk naast bronnen als Kadaster, Bevolkingsregister, foto's en zo meer). Onmogelijk misschien om te meten, maar er valt méér te meten dan we nu doen, denk ik.
Gebruik dus. Meet je het aantal embeds van je video's op andere websites? Meet je het aantal keren dat je archieven opduiken in blogposts? Meet je de foto's die in slideshows van anderen zijn opgenomen? Heeft iemand al ervaring met het meten van gebruik van archiefmateriaal? Ik hoor graag van je!
Nóg meer goed nieuws
In augustus vorig jaar ging het krantenarchief van het Regionaal Archief Leiden deels op zwart, vanwege een claim van auteursrechtenbelangenclubs Lira en Pictoright. Vandaag kwam het goede nieuws dat dit is teruggedraaid. Uit het Leidsch Dagblad:
Lira en Pictoright wilden een jaarlijkse vergoeding voor de digitale publicatie van het werk van freelance journalisten en fotografen op www.leidenarchief.nl, maar krijgen geen cent van het RAL. Dat heeft besloten zelf op zoek te gaan naar de freelancers en ze op de website op hun rechten te wijzen. En dat is meer dan de belangenclubs zelf zouden doen, stelt verantwoordelijk wethouder Jan-Jaap de Haan (CDA).
Alleen staat bij de kranten op de site:
Meent u rechten te kunnen doen gelden dan kunt u zich binnen dertig dagen bij ons melden. Dit kan via door het invullen van dit formulier.
Ongetwijfeld is dit juridisch gecheckt, maar ik vind het toch wel een rare zin (en dan niet alleen door de foute zinsconstructie). Ná dertig dagen ben je ineens je rechten kwijt of zo?
Hoe dan ook mooi werk van de collega's in Leiden!
Gerelateerd
- Appels en peren: effectmetingen in Wikipedia (8 april 2011)
- Online krantenarchieven deels op zwart? (29 augustus 2011)
Foto: Over lezen
Ik weet niet precies of je er iets aan hebt, maar Brian Kelly is op zjin weblog altijd heel erg op zoek naar "metrics" om "value" van social media en publicaties vast te stellen.
BeantwoordenVerwijderenIk heb ze nog niet allemaal goed gelezen, maar misschien zit hier iets relevants tussen: http://ukwebfocus.wordpress.com/?s=metrics
Die dertig dagen zie ik regelmatig bij de aftiteling van een tv-productie van Nederlandse omroepen. Ik vind online een colofon en een disclaimer.
BeantwoordenVerwijderen(colofon) "... We hebben geprobeerd alle rechthebbenden van het beeldmateriaal te achterhalen.
Personen of instanties die menen dat hun rechten desondanks niet gerespecteerd worden, kunnen contact opnemen met de redactie binnen 30 dagen na uitzending...."
(disclaimer) "... Meent u rechten te kunnen doen gelden dan kunt u zich binnen dertig dagen bij ons melden...."
@Ingmar: Bedankt voor de tip! Ik ga er zeker even doorheen browsen.
BeantwoordenVerwijderen@JoG: Bij dingen als tv-uitzendingen kan ik het me nog voorstellen. Anders zou je, bij wijze van spreken, claims kunnen krijgen van iets dat tien jaar geleden al is uitgezonden. Maar bij iets wat voortdurend online staat... Maar goed, het zal allemaal uitgezocht zijn. Ik ben geen jurist, alleen nieuwsgierig. ;-) Dank voor je reactie!
Om over na te denken: Die uitzendingen staan tegenwoordig lang(er) online. Sommige wellicht 'voor altijd' ?
BeantwoordenVerwijderen@JoG: Daar had ik nog niet direct aan gedacht, maar het klinkt logisch genoeg.
BeantwoordenVerwijderenHet meten van gebruik is natuurlijk bijzonder interessant. De vraag is of daar ooit een methode voor komt die daar echt waarde aan kan verbinden. Een weging van de impact van het gebruik.
BeantwoordenVerwijderenIs het gebruik van archiefmateriaal in een dissertatie belangrijker dan in een website met 1.000.000 bezoekers? Dat is afhankelijk van wat je doelen zijn. Wil je publieksbereik, dan weegt de tweede optie zwaarder. Wil je een wetenschappelijke uitstraling, dan is de eerste een optie.
In dat licht bezien is "gebruik" volgens mij een heel lastige graadmeter.
Ik ben het met je eens dat het heel waardevol zou zijn als we meer de kwaliteit van het gebruik zouden kunnen meten in plaats van het "kale" opvragen en inzien.
Hetzelfde geldt overigens voor de opgevraagde stukken in de studiezaal. Dat is uitsluitende een kwantitatieve graadmeter.
@Luud: Dank voor je reactie. Je zult dus inderdaad altijd een kwalitatieve analyse moeten loslaten op je kwantitatieve gegevens, of ze nu gebruik betreffen of iets anders. En bij gebruik is dat misschien nóg moeilijker, omdat je meetgegevens onvollediger zijn.
BeantwoordenVerwijderenWat dat aangaat hoef ik ook niet álles te weten. Maar het zou al fijn zijn als ik íets wist.
En misschien is het een combinatie van die twee. Voorbeeld: een kwalitatieve analyse van de reacties op foto's in een fotodatabase, kan je vertellen of je doelstelling van 'verrijking van de beschrijvingen van foto's via gebruikersreacties' ook daadwerkelijk wordt gehaald. Veel reacties hoeft immers nog niet veel verrijking te betekenen.
Even los van de tijd die daarmee is gemoeid. En goed, da's nog geen voorbeeld van gebruik natuurlijk...